Ontwikkelingen in de Algemene kamer

Ook doet de Afdeling bestuursrechtspraak steeds vaker mondeling uitspraak in zaken die zich daarvoor lenen. Een voorbeeld van Het clusteren van zaken zijn de 51 beroepen van rederijen tegen besluiten van het college van B&W van Amsterdam over exploitatievergunningen voor rondvaartboten. Deze zaken zijn gelijktijdig op een zitting behandeld. In haar uitspraken van 25 september 2024 (onder meer ECLI:NL:RVS:2024:3732) heeft de Afdeling bestuursrechtspraak geoordeeld dat het college van B&W niet aannemelijk heeft gemaakt dat het volumebeleid van de gemeente de leefbaarheid van de stad, het voorkomen van overlast en het belang om de kwaliteit van de grachten als historisch erfgoed te beschermen, diende. Verder was de gekozen systematiek voor de intrekking van oude vergunningen volgens de Afdeling bestuursrechtspraak in strijd met het evenredigheidsbeginsel.

Om meer rechtsbescherming aan burgers te bieden, heeft de Afdeling bestuursrechtspraak in een aantal zaken, soms in afwijking van eerdere rechtspraak, geoordeeld dat beslissingen van bestuursorganen zijn aan te merken als een besluit dat voor bezwaar en beroep vatbaar is. Dat is bijvoorbeeld gebeurd in de uitspraak van 10 april 2024 (ECLI:NL:RVS:2024:1436) waarin de Afdeling bestuursrechtspraak oordeelde dat signalering door een bestuursorgaan dat een Nederlander een schuld heeft in het Paspoortregister, een besluit is. Dat sprake is van een besluit is ook aangenomen in het geval een belanghebbende vraagt om het Rijksmonumentenregister ambtshalve te wijzigen (uitspraak van 10 april 2024, ECLI:NL:RVS:2024:1508) en bij de opname van iemand in de zogenoemde treiteraanpak, waardoor zijn persoonsgegevens op grote schaal door bestuursorganen en andere instanties worden verwerkt (uitspraak van 3 juli 2024, ECLI:NL:RVS:2024:2715).

Dit jaar zijn in de Algemene kamer veel uitspraken gedaan die samenhangen met wonen en verhuren. In een zaak over het omzetten van zelfstandige woonruimte naar onzelfstandige woonruimte, bijvoorbeeld kamerverhuur, heeft de Afdeling bestuursrechtspraak een beoordelingskader gegeven voor de exceptieve toetsing van gemeentelijke huisvestingsverordeningen, die de mogelijkheden tot omzetting soms vergaand beperken (uitspraak van 28 augustus 2024, ECLI:NL:RVS:2024:3424). In een uitspraak van 21 augustus 2024 (ECLI:NL:RVS:2024:3416) heeft de Afdeling bestuursrechtspraak geoordeeld dat het boeteregime van gemeente Amsterdam voor vakantieverhuur niet evenredig is, omdat bij het vaststellen van de hoogte van de boetes daarin onvoldoende wordt gedifferentieerd. De gemeenteraad zal een boeteregime voor vakantieverhuur moeten vaststellen waarin verdergaand wordt gedifferentieerd dan nu het geval is en dat recht doet aan het evenredigheidsbeginsel.

In een uitspraak van 15 mei 2024 (ECLI:NL:RVS:2024:2045) zijn kaders geformuleerd over de toepassing van de voorwaarden die in de wet zijn opgenomen voor het overnemen van private toeslagenschulden. De Afdeling bestuursrechtspraak oordeelt dat deze voorwaarden dwingend zijn geformuleerd waarbij de wetgever de gevolgen hiervan welbewust onder ogen heeft gezien en deze in zijn afweging heeft verdisconteerd. Er bestaat voor de bestuursrechter dan geen ruimte om deze voorwaarden te toetsen aan het evenredigheidsbeginsel. Wel is er ruimte voor toetsing aan kennelijke hardheid.

Een uitspraak van 11 september 2024 (ECLI:NL:RVS:2024:3674) ging over de vernietiging door de Kroon van een besluit van de gemeenteraad Utrecht om de gemeentelijke ‘Verordening kwijtschelding gemeentelijke belastingen’ te wijzigen en meer kwijtscheldingen van gemeentelijke belastingschulden mogelijk te maken. De Afdeling bestuursrechtspraak oordeelde dat een gemeente de vermogensgrenzen voor lokale kwijtscheldingen niet mag verlagen, omdat het voeren van inkomensbeleid geen gemeentelijke aangelegenheid is. In een uitspraak van 20 november 2024 (ECLI:NL:RVS:2024:4766) heeft de Afdeling bestuursrechtspraak beslist dat de Geneesmiddelenwet het niet mogelijk maakt dat de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd generiek toestemming geeft aan apothekers om bij een geneesmiddelentekort vergelijkbare alternatieven uit het buitenland te halen. In een uitspraak van 18 december 2024 (ECLI:NL:RVS:2024:5265) heeft de Afdeling bestuursrechtspraak beslist dat een universiteit de doctorsgraad van een onderzoeker die in strijd met de wetenschappelijke integriteit onzorgvuldig met data is omgegaan, mag intrekken, ook al ontbreekt daarvoor een specifieke bepaling. In een uitspraak van 30 oktober 2024 (ECLI:NL:RVS:2024:4372) heeft de Afdeling bestuursrechtspraak een beoordelingskader gegeven voor besluiten tot algemeen verbindend verklaring van cao’s. Verder heeft de Afdeling bestuursrechtspraak in een uitspraak van 4 december 2024, (ECLI:NL:RVS:2024:4989) beslist dat artikelen 172 en 174 van Gemeentewet geen bevoegdheid bevatten om handhavend op te treden tegen een moskee, vanwege de inhoud van een preek van een gast-imam in die moskee. De Afdeling bestuursrechtspraak verwijst in de uitspraak naar de vrijheid van godsdienst.