De Raad als toetser van het klimaatbeleid

Op grond van de Klimaatwet geldt een wettelijk streefdoel van 55% emissiereductie in 2030 ten opzichte van 1990. De Afdeling advisering concludeert in de beschouwing over de concept-Klimaatnota 2024 op basis van de emissieramingen in de jaarlijkse klimaat- en energieverkenning (KEV) van het Planbureau voor de Leefomgeving, dat het beeld ten opzichte van het jaar ervoor is verslechterd. In de KEV van 2024 wordt het heel erg onwaarschijnlijk geacht (minder dan 5% kans) dat het nationale klimaatdoel wordt behaald van 55% emissiereductie in 2030 ten opzichte van 1990. Er is ook minder dan 5% kans dat Nederland het doel voor hernieuwbare energie in 2030 gaat halen. De kans dat Nederland het doel voor de vermindering van het primaire energieverbruik haalt, is ook minder dan 5%.

De Afdeling advisering constateert op basis van de KEV dat het halen van de indicatieve sectorale emissiedoelen voor de meeste sectoren erg klein is en concludeert dat de ontwikkelingen in veel sectoren niet snel genoeg gaan. Zij heeft over de verschillende sectoren adviesopmerkingen gemaakt. Zo heeft zij opgemerkt dat in de sector industrie de maatwerkaanpak te traag verloopt en dat in de elektriciteitssector de ambitie van klimaatneutraliteit in 2035 onhaalbaar lijkt. Verder blijft volgens de Afdeling advisering de landbouwsector onverminderd problematisch waar het gaat om het halen van de klimaatdoelen.

De regering heeft aangekondigd dat in het voorjaar van 2025 zal worden besloten over alternatief beleid. Desondanks ziet de Afdeling advisering risico's voor het behalen van de klimaatdoelen door de gemaakte keuzes in de concept-Klimaatnota, in samenhang bezien met het regeerprogramma van het nieuwe kabinet. Volgens de Afdeling advisering is het onzeker of het aangekondigde alternatieve beleid toereikend zal zijn en op tijd zal komen om de doelstellingen voor 2030 te halen. Zij heeft daarom geadviseerd om zo snel mogelijk effectieve maatregelen te nemen om de klimaatdoelen te halen.

Netcongestie vormt een belangrijke belemmerende factor voor verduurzamingsinitiatieven. Daarom heeft de aanpak daarvan volgens de Afdeling advisering absolute prioriteit bij het verder vormgeven van het kabinetsbeleid op klimaatgebied, in woord en in daad. Zij heeft in de beschouwing verder het belang van zekerheid, continuïteit en adequate uitvoering van beleid benadrukt.

De Afdeling advisering heeft de regering opnieuw geadviseerd om in de Klimaatwet een tussendoel voor 2040 vast te leggen. Ook heeft zij geadviseerd om in de Klimaatnota de verbinding met de Energienota te leggen en te zorgen voor adequate afstemming van het te voeren klimaat- en energiebeleid.

Ten slotte heeft de Afdeling advisering in de beschouwing aandacht gevraagd om in het in het Klimaatplan van 2025 aandacht te besteden aan het verband tussen de effectiviteit van het klimaatbeleid en de thema’s gedragsverandering, klimaatrechtvaardigheid en arbeidsmarkt. De Afdeling advisering heeft over het Klimaatplan in februari 2025 een afzonderlijke beschouwing
uitgebracht (W19.24.00360).