Koninkrijk
De Raad wil concreet invulling geven aan artikel 13 van het Statuut voor het Koninkrijk dat er een Raad van State van het Koninkrijk is. Om goed te kunnen adviseren in koninkrijksbrede vraagstukken is het van belang een onafhankelijk 'honest broker' te zijn, die alle mogelijke zienswijzen en invalshoeken goed kan wegen. De drie staatsraden van het Koninkrijk uit Aruba, Curaçao en Sint Maarten spelen hierbij een belangrijke rol, in het bijzonder vanwege hun kennis van en inzicht in de Caribische omstandigheden en de koninkrijksverhoudingen. Ook bij de overige staatsraden en bij de ambtelijke ondersteuning wordt erop gelet dat er juridisch en anderszins voldoende expertise op koninkrijksgebied in huis is.
Binnen de Afdeling advisering bestaat een Bijzondere Commissie Koninkrijk. Deze bespreekt conceptadviezen en andere relevante ontwikkelingen over de koninkrijksrelaties. De vice-president is voorzitter van deze bijzondere commissie, waarvan zeven staatsraden deel uitmaken, onder wie de drie staatsraden van het Koninkrijk. De commissie komt in de regel elke maand bij elkaar.
In juni 2022 organiseerde de Raad een bijeenkomst over het in 2021 uitgebrachte spontaan advies over het Koninkrijk, verdragen en het Unierecht. Dat advies ging in op het sluiten van verdragen binnen het Koninkrijk. Hoe worden alle landen van het Koninkrijk bij dit proces betrokken? Hoe worden de juridische kaders van het sluiten van verdragen in de praktijk toegepast? Waar is ruimte voor verbetering? Staatsraden, politici, wetenschappers en ambtenaren gingen met elkaar in gesprek over dit onderwerp. In het kort na de bijeenkomst verschenen nader rapport gaf de regering aan een deel van de aanbevelingen van de Raad ter harte te zullen nemen.
De Afdeling advisering van de Raad van State van het Koninkrijk bleef ook in 2022 aandacht vragen voor de uitvoering van verdragen waarvoor de regering goedkeuring voor de Caribische delen van het Koninkrijk vraagt. Zie bijvoorbeeld de Rijkswet houdende Goedkeuring van het op 28 januari 1981 in Straatsburg tot stand gekomen Verdrag tot bescherming van personen met betrekking tot de geautomatiseerde verwerking van persoonsgegevens (W16.22.0137/II) of het Verdrag betreffende de automatische erkenning van diploma's in het hoger onderwijs (W05.22.0192/I). Kritisch was het advies over de van toepassingverklaring op Bonaire van het Verdrag inzake Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden (W04.22.0102/I/K). Deel III van dat verdrag bevat een keuzemenu waaruit de regering 35 maatregelen moet kiezen die ze gaat implementeren ter bevordering van het Papiaments. De regering stelt dat de 35 gekozen maatregelen al gelden op Bonaire, dus dat er verder niets hoeft te veranderen. Naar het oordeel van de Afdeling advisering is het discutabel of de 35 maatregelen in de praktijk daadwerkelijk gelden op Bonaire.
De vice-president heeft daarnaast ook een eigen rol. Hij onderhoudt contact met de Gouverneurs en de regeringen van de drie Caribische landen en met de gezaghebbers en bestuurscolleges van de drie openbare lichamen. Hij bezoekt ook met enige regelmaat de eilanden, waarbij de belangrijke opgaven van de eilanden en de sociale, economische en financiële ontwikkelingen worden besproken. Ter plaatse wordt dan niet alleen gesproken met bestuurders, ambtenaren en politici, maar ook met bijvoorbeeld uitvoeringsdeskundigen, wetenschappers en onderzoekers.
Tijdens de coronaperiode waren alle contacten digitaal, op afstand. Zulke onlinegesprekken zijn een goede aanvulling op fysieke ontmoetingen, maar kunnen daarvoor niet in de plaats komen. In februari/maart 2022 bezocht de vice-president Aruba en Curaçao, waarna in juni Sint Maarten en Sint Eustatius werden bezocht. De samenwerking van de Afdeling advisering met de drie Caribische Raden van Advies maakte een doorstart na corona, met name door de inzet van de drie staatsraden van het Koninkrijk als linking pin. Vermeldenswaard is ook dat de secretaris van de Raad van Ministers van Curaçao gedurende drie weken op de Raad kennismaakte met ons werk als adviseur en van dat van onze ‘Haagse’ omgeving. Werkbezoeken, stages en uitwisselingen zijn heel belangrijk om grondig kennis te maken met elkaars werkwijzen, overeenkomsten en verschillen.
De Afdeling bestuursrechtspraak werkte ook in 2022 nauw samen met het Gemeenschappelijk Hof van Justitie van Aruba, Curaçao, Sint Maarten en van Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Dat betekent dat zij personele ondersteuning verleent bij het afdoen van bestuursrechtelijke zaken in hoger beroep op grond van de verschillende Landsverordeningen administratieve rechtspraak. Voor deze samenwerking is een aantal leden van de Afdeling bestuursrechtspraak benoemd tot plaatsvervangend lid van het Gemeenschappelijk Hof. Voor de inhoudelijke en organisatorische ondersteuning van hun inzet is een ervaren jurist van de directie Bestuursrechtsprak gedetacheerd bij het Gemeenschappelijk Hof. Deze samenwerking wordt de komende jaren voortgezet en geïntensiveerd.
Ook draagt de Raad bij aan de juridische kennisontwikkeling op de verschillende eilanden. Dat gebeurt door het digitaal uitwisselen van documenten, maar bijvoorbeeld ook door middel van het geven van gespecialiseerde gastcolleges door de vice-president of staatsraden aan de Universiteit van Curaçao.
De banden die de verschillende delen van het Koninkrijk aan elkaar binden zijn niet alleen staatkundig of politiek van aard. Er zijn honderden maatschappelijke, historische, persoonlijke en culturele verbindingen en de Raad wil ook dat benadrukken. Ter gelegenheid van de viering van Koninkrijksdag 2022 heeft de Raad op Paleis Kneuterdijk een expositie georganiseerd van schilderijen en andere werken van de al vele jaren in Nijmegen wonende en werkende Curaçaose kunstenaar José Maria Capricorne. De tentoonstelling werd door de vice-president en de inmiddels negentigjarige kunstenaar in het bijzijn van Prinses Beatrix op 14 december geopend en was tot eind januari 2023 te bezichtigen.