Vaker uitgebreidere motivering bij uitspraken vreemdelingenrecht
De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State startte begin 2020 met een pilot rond het uitgebreider motiveren van uitspraken in vreemdelingenzaken. Met deze nieuwe werkwijze is de afgelopen twee jaar geëxperimenteerd. Na uitgebreid onderzoek, periodieke gesprekken met externe betrokkenen en interne evaluatie wordt de pilot nu uitgebouwd en aangenomen als vaste werkwijze.
Verkorte motivering
De Afdeling bestuursrechtspraak zoekt sinds enkele jaren naar wegen om meer inzicht te bieden in haar vreemdelingenrechtelijke uitspraken. Met artikel 91, tweede lid, van de Vreemdelingenwet 2000 kan de Afdeling bestuursrechtspraak volstaan met het oordeel dat een hoger beroep ongegrond is en is zij niet verplicht dit nader te motiveren. Uitspraken met zo’n verkorte motivering ervaart de rechtspraktijk vaak als onbevredigend.
Pilot
De Afdeling bestuursrechtspraak begrijpt de wens van partijen en rechtbanken om in vreemdelingenzaken vaker een gemotiveerde uitspraak te ontvangen. Zij startte daarom begin 2020 met een pilot waarbij deze uitspraken zo veel mogelijk worden voorzien van korte toelichtende standaardzinnen om duidelijker te maken waarom de rechtbankuitspraak wordt bevestigd.
De Afdeling bestuursrechtspraak vroeg de Rijksuniversiteit Groningen om deze pilot te evalueren. In september 2021 werd het evaluatierapport gepubliceerd. De onderzoekers kwamen tot de conclusie dat de werkwijze moet worden uitgebouwd. Het motiveren van uitspraken waarin het hoger beroep ongegrond wordt verklaard, zou volgens de onderzoekers de regel moeten zijn in plaats van de uitzondering.
Nieuwe vaste werkwijze
Dat laatste is volgens de Afdeling bestuursrechtspraak in de praktijk niet haalbaar. Het huidige samenstel van uitspraakvarianten variërend van de ‘kale bevestigingen’ van de rechtbankuitspraak tot de pilotuitspraken kent een zekere balans die niet kan worden veranderd zonder grote gevolgen voor rechtseenheid, rechtsvorming en doorlooptijden. Dat is ook niet mogelijk vanwege de grote aantallen vreemdelingenuitspraken die de Afdeling bestuursrechtspraak jaarlijks doet. Daar staat tegenover dat de Afdeling bestuursrechtspraak, voor zover dat kan, wel graag gehoor geeft aan de wens van partijen en rechtbanken om vaker een gemotiveerde uitspraak te ontvangen. Daarom wordt waar dat kan in zaken de toelichting aangepast als dat meer duidelijkheid kan bieden.
De Afdeling bestuursrechtspraak heeft na de pilot nog twee extra uitspraakvarianten ontwikkeld om uitspraken in vreemdelingenzaken vaker van een motivering te voorzien. Daarmee is de pilot afgesloten en gaat het nu om een uitgebouwde, vaste werkwijze. De Afdeling bestuursrechtspraak blijft daarmee streven naar tijdige en effectieve rechtsbescherming in vreemdelingenzaken.
Lees hier de reactie van de Afdeling bestuursrechtspraak op het evaluatierapport en lees meer over de nieuwe werkwijze.