Hof van Justitie geeft uitsluitsel over toetsing vreemdelingenbewaring

Gepubliceerd op 8 november 2022

In een arrest van vandaag (8 november 2022) heeft het Hof van Justitie in Luxemburg een zogenoemde prejudiciële vraag van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State beantwoord. De Afdeling bestuursrechtspraak wilde van het Hof van Justitie weten of Europese regels de rechter verplichten om uit zichzelf te toetsen of aan alle voorwaarden voor vreemdelingenbewaring is voldaan, ook als de vreemdeling deze voorwaarden zelf niet aan de orde stelt.

Achtergrond

De zaken waarin de Afdeling bestuursrechtspraak in december 2020 prejudiciële vragen aan het Hof van Justitie stelde, gaan over besluiten om een man uit Sierra Leone en een man uit Algerije vast te zetten (vreemdelingenbewaring). Omdat dit een ingrijpende maatregel is, zijn daar allerlei voorwaarden aan verbonden. Daarbij gaat het er bijvoorbeeld om of de vreemdeling probeert zich aan zijn uitzetting te onttrekken en of de staatssecretaris voortvarend genoeg werkt aan de uitzetting van de vreemdeling. In dit geval hadden de mannen de voorwaarde van ‘voldoende voortvarendheid’ niet naar voren gebracht in hun procedure bij de rechtbank. Toch heeft de rechtbank uit eigen beweging (ambtshalve) aan deze voorwaarde getoetst en geoordeeld dat de vreemdelingenbewaring in beide gevallen onrechtmatig was.

Prejudiciële vragen

Hoewel de Nederlandse wet zo’n ambtshalve toets verbiedt, wilde de Afdeling bestuursrechtspraak van het Europese Hof weten of relevante Europese richtlijnen de bestuursrechter daartoe wel verplichten. Vandaag heeft het Europese Hof geoordeeld dat de nationale rechter op eigen initiatief moet nagaan of de bewaringsmaatregelen rechtmatig zijn.

Voortzetting behandeling

Met het antwoord van het Hof van Justitie is nog geen einde gekomen aan de procedure bij de Afdeling bestuursrechtspraak. Zij heeft de behandeling van de zaken geschorst in afwachting van het antwoord van het Hof in Luxemburg. Nu het Europese Hof de prejudiciële vraag heeft beantwoord, zal de Afdeling bestuursrechtspraak de behandeling van deze zaak voortzetten en daarna definitief uitspraak doen.


Vreemdelingenbewaring

Lees hier de volledige tekst van het arrest van het Hof van Justitie en de samenvatting die het Europese Hof daarbij uitbracht.