Voorrang woningbouwzaken


De laatste maanden behandelt de Afdeling bestuursrechtspraak veel woningbouwzaken op rechtszittingen. Voor wie onze wekelijkse aankondigingen op LinkedIn volgt, is dat geen verrassing. Sinds 1 juli 2024 geeft de Afdeling bestuursrechtspraak één jaar lang grote woningbouwprojecten voorrang in behandeling. Het streven is om zo tot de zomer van 2025 zaken op zitting te behandelen die in totaal zo'n 65.000 woningen mogelijk maken.

Voorrang

Dat is bijzonder, omdat de bestuursrechter in principe zaken op volgorde van binnenkomst behandelt. Maar het aantal woningbouwprojecten dat bij de Afdeling bestuursrechtspraak op dit moment in behandeling is, loopt al langere tijd op en het duurt helaas steeds langer om daarin uitspraak te doen. Dat komt omdat rechtszaken over woningbouwprojecten niet alleen groter zijn dan vroeger, ze zijn ook complexer en het zijn er veel meer. Tegelijkertijd is woningnood een groot maatschappelijk probleem. Het is dus noodzakelijk om iets te doen.

Daarom krijgen woningbouwzaken die twaalf of meer woningen mogelijk maken gedurende een jaar voorrang op andere rechtszaken in het omgevingsrecht. Voor partijen in deze zaken verandert er niets in de procedure. De termijnen blijven hetzelfde en zij krijgen op de rechtszitting dezelfde ruimte om hun standpunt uiteen te zetten als in zaken die geen deel uitmaken van dit project. De snelheid zit hem in het met voorrang behandelen van deze zaken en het projectmatig behandelen door een speciaal team van staatsraden en griffiers.

Eerste resultaten - stand van zaken half mei 2025

Sinds de zomer van 2024 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak zo’n 215 woningbouwzaken met voorrang behandeld. Die zaken gaan in totaal over bijna 55.000 woningen. Daarmee is de Afdeling bestuursrechtspraak op weg naar haar streven om voor de zomer van 2025 zaken op een rechtszitting te plannen die 65.000 woningen mogelijk maken.
Van die 215 zaken is in meer dan 160 zaken al uitspraak gedaan, waarbij het in totaal ging om ruim 40.000 woningen. Zie daarvoor dit overzicht (pdf, 284 kB). In de resterende zaken die samen bijna 15.000 woningen mogelijk maken, is al wel een rechtszitting gehouden, maar wordt nog gewerkt aan de uitspraak. Verder trokken partijen soms ook vlak voor de zitting hun bezwaren alsnog in, waardoor plannen voor zo'n 3.500 woningen door konden gaan.

Tijdwinst

Leidt voorrang tot snellere uitspraken? Ja. In elk geval voor bijvoorbeeld de woningbouwzaken die in 2024 bij de Afdeling bestuursrechtspraak werden ingediend. Daarvan werden er tot nu toe al ruim 70 op een rechtszitting behandeld. Deze zaken zouden, als zij op hun beurt hadden moeten wachten, voorlopig nog niet op zitting zijn behandeld. In sommige van die zaken duurde de totale procedure, van binnenkomst tot uitspraak, 7 tot 8 maanden. Dat is veel sneller dan de gemiddelde doorlooptijd in omgevingszaken van ruim 14 maanden. Maar ook woningbouwzaken die al langer geleden werden ingediend, maken deel uit van het woningbouwproject. In die zaken is de tijdwinst voor partijen misschien niet merkbaar, hoewel ook deze zaken voorrang hebben gekregen.

Hoeveel woningen kregen groen licht?

Hoeveel woningen groen licht kregen is lastig aan te geven. In een groot aantal zaken werden de bezwaren ongegrond verklaard, waardoor een woningbouwplan door mocht gaan of van een vergunning gebruik kon worden gemaakt. Maar in andere zaken kwam de Afdeling bestuursrechtspraak tot een vernietiging of werd een tussenuitspraak gedaan. Een vernietiging leidde echter niet in alle gevallen tot een streep door de woningen, bijvoorbeeld als een gebrek in een plan tijdens de procedure kon worden hersteld of als de Afdeling bestuursrechtspraak zelf een onderdeel in het plan aanpaste. Of wanneer de vernietiging over een ander deel van het plan ging.

Komende tijd

Ook de komende tijd staan er veel woningbouwzaken op de agenda. Op 19 mei behandelt de Afdeling bestuursrechtspraak het plan 'De Groote Wielen Noordoosthoek' van de gemeente 's-Hertogenbosch. Dat plan maakt de bouw van maximaal 3.000 woningen mogelijk. Diezelfde dag wordt ook het plan 'Brabantbad' van de gemeente 's-Hertogenbosch behandeld. Dat plan maakt 195 woningen mogelijk. Op 27 mei staan er ook weer enkele grote woningbouwzaken op de agenda. Zo wordt dan een plan van de gemeente Meierijstad behandeld dat de bouw van 241 woningen mogelijk maakt (bestemmingsplan Woonlocatie Grote Braeck, Schijndel). Diezelfde dag komt ook een Amsterdams woningbouwplan (Food Center Amsterdam, Woongebied West) aan de orde. Dat plan maakt de bouw van 930 woningen mogelijk.

Op de hoogte blijven?

Elke vrijdagmiddag om 12.00 uur publiceert de Afdeling bestuursrechtspraak een overzicht van een aantal in het oog springende zaken die zij de week daarop op een rechtszitting behandelt. De woningbouwzaken die met voorrang worden behandeld, maken daar deel van uit. Ook in onze aankondiging van uitspraken op maandagmiddag om 14.00 uur vragen we aandacht voor uitspraken in deze zaken. Als u hierover wekelijks wilt worden geïnformeerd via de mail, dan kunt u zich inschrijven voor onze abonnementenservice.