Differentiatie en meer transparantie bij rechtseenheidsprocedures in bestuursrecht
Dat schrijft de Commissie rechtseenheid bestuursrecht in haar rapport aan de ministers van Veiligheid en Justitie en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. De ministers vroegen de commissie hoe de rechtseenheid in het bestuursrecht het beste kan worden gewaarborgd, uitgaande van het wetsvoorstel dat nog twee hoogste bestuursrechters kent: de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State en de Hoge Raad. Het kabinet onderschrijft in zijn brief aan de Tweede Kamer van 5 september 2016 de aanbevelingen van de commissie.
Driedeling
In het advies van de commissie krijgt de gedifferentieerde aanpak vorm door een driedeling te maken. Belangrijke rechtseenheidsvragen worden behandeld door een rechtseenheidskamer van vijf leden van beide hoogste rechtscolleges. Aan de behandeling van een zaak in een rechtseenheidskamer gelden aanvullende eisen met het oog op transparantie, zowel voor partijen als voor anderen. Voor rechtseenheidsvragen van een zogenoemde tussencategorie is zichtbare afstemming tussen beide hoogste bestuursrechters vereist. Deze procedure kan flexibeler zijn, waardoor zij minder tijd hoeft te kosten dan die voor de eerste categorie. Als derde zijn er lichte rechtseenheidsvragen waarvoor een meer informele afstemming mogelijk is. Voldoende is in dat geval dat via een afstemmingsoverleg tussen beide hoogste rechtscolleges een gezamenlijke lijn wordt bereikt.
Voordelen
De commissie ziet in haar voorstel onder meer de volgende voordelen:
- Een gedifferentieerd instrumentarium voor het bevorderen van de rechtseenheid;
- Meer transparantie door de procedure in de wet vast te leggen en partijen en anderen te betrekken bij het beantwoorden van belangrijke rechtseenheidsvragen;
- Een snellere en minder belastende procedure dan alle eerder besproken alternatieven;
- Verwezenlijking op betrekkelijk korte termijn door relatief eenvoudige wetswijzigingen en zonder wijziging van de Grondwet.
Commissie
De Commissie rechtseenheid bestuursrecht stond onder voorzitterschap van Michiel Scheltema, regeringscommissaris voor de algemene regels van bestuursrecht. Voorzitter van de Afdeling bestuursrechtspraak Jaap Polak en president van de Hoge Raad Maarten Feteris waren naast Tom Barkhuysen (advocaat en hoogleraar Universiteit Leiden) en Elaine Mak (hoogleraar Erasmus Universiteit Rotterdam) lid van de commissie.
Het wetsvoorstel organisatie hoogste bestuursrechtspraak ligt op dit moment bij de Tweede Kamer. Naar verwachting behandelt de Tweede Kamer dit wetsvoorstel begin oktober.
Lees de volledige tekst van het rapport (pdf, 4.5 MB) van de Commissie rechtseenheid bestuursrecht.