Vraag en antwoord bij binnengeleiding Prinses Máxima

Gepubliceerd op 20 oktober 2004

De ministerraad heeft ingestemd met de voordracht tot het besluit Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Máxima der Nederlanden met ingang van 1 oktober 2004 zitting te verlenen in de Raad van State.

Waarom krijgt Prinses Máxima zitting in de Raad van State?
De Koningin kan, als Voorzitter van de Raad van State, aan andere leden van het Koninklijk Huis zitting in de Raad verlenen (artikel 2, tweede lid, Wet op de Raad van State). Op grond van dit artikellid wordt aan Prinses Máxima zitting verleend. Let wel: zij wordt geen lid van de Raad van State maar krijgt zitting daarin. Het derde lid van dit artikel bepaalt dat leden van het Koninklijk Huis zich onthouden van stemming. Dat aan de echtgenoot van de vermoedelijke troonopvolger zitting wordt verleend is nergens vastgelegd en berust op traditie. Zo hadden ook Prins Bernhard en Prins Claus zitting in de Raad.

Zal Prinses Máxima daadwerkelijk deelnemen aan de werkzaamheden van de Raad van State of alleen de ceremoniële bijeenkomsten bijwonen?
Prinses Máxima zal de inhoudelijke beraadslagingen van de Raad van State bijwonen en daaraan deel kunnen nemen. De frequentie hiervan zal mede worden afgestemd op haar andere werkzaamheden en activiteiten.

Waarom heeft de Prins van Oranje zitting in de Raad van State?
In de Wet op de Raad van State is bepaald dat de vermoedelijk opvolger van de Koning – “nadat zijn achttiende levensjaar is vervuld” – van rechtswege zitting heeft in de Raad van State. Ook hij is geen lid van de Raad maar heeft er zitting in (artikel 2, eerste lid, Wet op de Raad van State).

Sinds wanneer heeft de Prins van Oranje zitting in de Raad van State?
De Prins van Oranje heeft in 1985 zitting gekregen in de Raad en is op 3 juli 1985 door de Koningin binnengeleid in de Raad. Na de afronding van zijn studie en militaire diensttijd bezoekt de Prins sinds 1 november 1995 de vergaderingen van de Raad eerst bijna wekelijks, nu met enige regelmaat. Deze betrokkenheid bij het werk van de Raad was ook onderdeel van zijn opleidingsprogramma.

Waarom moet de Koningin Voorzitter van de Raad van State zijn?
De Grondwet bepaalt dat de Koning Voorzitter is van de Raad. Het gaat om een louter ceremoniële functie. Voor de dagelijkse werkzaamheden en taken van de Raad van State wordt het voorzitterschap feitelijk vervuld door mr. H.D. Tjeenk Willink, Vice-President van de Raad van State.

Hoe vaak is de Koningin bij vergaderingen van de Raad van State aanwezig?
De Koningin komt bij bijzondere gelegenheden, zoals bij het binnengeleiden van leden van het Koninklijk Huis, het afscheid van een Vice-President, de viering van een jubileum van de Raad van State etc. Zo was Koningin Beatrix in haar regeerperiode tot nu toe aanwezig op 24 september 1980 bij het afscheid van de toenmalige Vice-President Ruppert, in oktober 1981 bij het 450 jarig bestaan van de Raad van State, op 3 juli 1985 bij de binnengeleiding van de Prins van Oranje, op 28 februari 1996 bij de ingebruikname van de nieuwe vergaderzaal van de Raad van State en op 21 mei 1997 bij het afscheid van de toenmalige Vice-President Scholten.

Wat zijn de taken van de Raad van State?
De Raad van State is een onafhankelijk adviesorgaan voor regering en parlement. De Raad adviseert over wetsvoorstellen, over internationale verdragen, over algemene maatregelen van bestuur (‘lagere’ wetgeving) en over alle zaken waarin de regering het nodig acht de Raad om advies te vragen. Daarnaast is er een afzonderlijke afdeling binnen de Raad (de Afdeling bestuursrechtspraak) die belast is met de behandeling van geschillen tussen burgers en de overheid. De Raad behoort met de Eerste en Tweede Kamer van de Staten-Generaal, de Algemene Rekenkamer en de Nationale Ombudsman tot de Hoge Colleges van Staat. Dit zijn bij de Grondwet geregelde organen, belast met een eigen taak, die zij onafhankelijk van de regering uitoefenen.

Zal Prinses Máxima deelnemen aan de bestuursrechtspraak?
Nee, tot de Afdeling bestuursrechtspraak kunnen alleen leden van de Raad van State behoren. Wel kan zij deelnemen aan de advisering door de Raad van State over wetsvoorstellen en andere onderwerpen.

Waarom wordt dit besluit nu (pas) genomen?
Bij de toestemmingswet voor het huwelijk in 2002 is dit besluit al aangekondigd. Inmiddels heeft de prinses op verschillende manieren kennis gemaakt met de Nederlandse samenleving. Na de geboorte van Prinses Catharina-Amalia en de hervatting van haar werkzaamheden, is nu het tijdstip aangebroken om de mogelijkheid te hebben deel te nemen aan werkzaamheden van de Raad van State.

Zijn drie leden van het Koninklijk Huis in de Raad van State niet teveel?
Het voorzitterschap van de Koningin is louter ceremonieel van aard en beperkt tot ceremoniële bijeenkomsten. De vermoedelijke troonopvolger heeft van rechtswege zitting in de Raad van State en kan zich zo mede voorbereiden op het koningschap. Van de mogelijkheid aan andere leden van het Koninklijk Huis zitting te verlenen wordt traditioneel minimaal gebruik gemaakt.

Neemt dit besluit een voorschot op de mogelijke benoeming van prinses Máxima als regentes?
Deze vraag is nu niet aan de orde en staat ook los van dit besluit. Dit neemt niet weg dat het een goede zaak is dat de echtgenote van de Prins van Oranje en de moeder van H.K.H. prinses Catharina-Amalia op deze wijze kennis maakt met de Raad van State, zijn taken en werkzaamheden.

Wanneer hebben Prins Bernhard en Prins Claus zitting in de Raad van State gekregen?
Prins Bernhard is op 8 april 1937 in de Raad van State binnengeleid, Prins Claus op 12 juli 1967. Prins Bernhard is vóór de Tweede Wereldoorlog met enige regelmaat bij de vergaderingen van de Raad aanwezig geweest. Zo nam hij deel aan de vergadering van de Raad op 7 mei 1940, de laatste vergadering voor de Duitse inval. Prins Claus is de eerste tijd na zijn binnengeleiding ook regelmatig bij de vergaderingen aanwezig geweest. Zijn betrokkenheid op afstand bij het werk van de Raad is tot het einde van zijn leven groot geweest. De Vice-President heeft hier in zijn herdenkingstoespraak op 9 oktober 2002 bij het overlijden van Prins Claus aandacht aan besteed.

Is de Minister-president ministerieel verantwoordelijk voor kritische adviezen van de Raad?
Neen. De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is verantwoordelijk voor de Raad van State als onafhankelijk adviesorgaan, niet voor de inhoud van zijn adviezen. De minister-president draagt de verantwoordelijkheid voor het doen en laten van de leden van het Koninklijk Huis die in de Raad zitting hebben. Zij kunnen de vergaderingen bijwonen maar zijn geen lid van de Raad van State en onthouden zich van stemmen.