Raad van State adviseert regering over Miljoenennota 2016: "Wees terughoudender in het begrotingsbeleid"
Dit schrijft de Afdeling advisering van de Raad van State in haar advies over de ontwerp-Miljoenennota 2016. Jaarlijks geeft zij als onafhankelijk adviseur van de regering haar oordeel over de plannen van de regering voor de rijksbegroting van het komende jaar.
Grotere budgettaire terughoudendheid betrachten
De economische vooruitzichten voor 2016 die de regering in de Miljoenennota schetst, zijn aanmerkelijk beter dan die in de afgelopen jaren. Het is begrijpelijk dat de regering extra koopkracht wil genereren en tot een zekere beleidsrust wil komen, als het economisch weer wat beter gaat, aldus de Afdeling advisering. Zeker op die terreinen waar recent ingrijpende hervormingen zijn doorgevoerd. Maar de regering moet volgens de Afdeling advisering een "grotere budgettaire terughoudendheid betrachten", zeker nu de manoeuvreerruimte van de openbare financiën is afgenomen in vergelijking met de situatie van vóór de financiële crisis van 2008. Naast de budgettaire beperkingen is de monetaire gereedschapskist vrijwel leeg. Deze afgenomen manoeuvreerruimte verdraagt zich moeilijk met de vele, actuele onzekerheden en risico's waarmee de gunstige economische vooruitzichten voor 2016 zijn omgeven (monetaire beleid van centrale banken, uitzonderlijk lage niveau van de rente, instabiliteit aan de grenzen van Europa, economische ontwikkelingen wereldwijd). Daarom vraagt de Afdeling advisering zich in haar advies af waarom de regering niet heeft overwogen om de voorgenomen lastenverlichting te dekken via alternatieve financiering, bijvoorbeeld binnen het fiscale stelsel of door elders de collectieve uitgaven te beperken.
Gemiste kans
Budgettaire terughoudendheid is temeer noodzakelijk nu op verschillende terreinen stagnatie dreigt in de voortgang van het continue proces van hervormingen. De noodzaak van verdere structurele aanpassingen is echter niet verdwenen, zoals de regering ook zelf aangeeft in haar Miljoenennota 2016. Er is weliswaar een lastenverlichting op arbeid voorzien, maar belangrijke vraagstukken van de arbeidsmarkt blijven liggen, zoals de flexibilisering van de arbeidsmarkt (zzp-ers) en de positie van ouderen. Het belastingpakket 2016 doet volgens de Afdeling advisering geen recht aan de knelpunten in het bestaande belastingstelsel. De regering merkte daarbij eerder op dat "een stelselherziening zonder lastenverlichting niet haalbaar is, maar een lastenverlichting zonder een bijbehorende stelselherziening een gemiste kans." Nu de regering blijkens de Miljoenennota 2016 van mening is dat € 5 miljard beschikbaar is, concludeert de Afdeling advisering – met 'de woorden van het kabinet' – dat met de voorgenomen lastenverlichting sprake is van een gemiste kans. Zo'n kans zal zich mogelijk niet snel weer voordoen in de onzekere economische situatie die de Miljoenennota 2016 beschrijft.
Achterstallig onderhoud dreigt
Nu noodzakelijke verdere beleidsimpulsen voor structuurhervormingen in onvoldoende mate worden aangekondigd, dreigt "achterstallig onderhoud dat kan leiden tot pijnlijke maatregelen in de toekomst." In haar advies geeft de Afdeling advisering daarnaast aan dat zij "verdere beleidsimpulsen" mist met betrekking tot de vergroening van de economie.
Volledige tekst van de adviezen
Lees hier de volledige tekst van het advies over de Miljoenennota 2016 en de reactie van de minister van Financiën daarop.
Lees hier de samenvatting van de adviezen die de Afdeling advisering tegelijkertijd heeft uitgebracht over de wetsvoorstellen die samen het Belastingplan 2016 vormen.