Samenvatting advies Wet kind, draagmoederschap en afstamming

Inhoud van het wetsvoorstel

Het wetsvoorstel introduceert een regeling voor de toekenning van het ouderschap nadat een kind door een draagmoeder in Nederland ter wereld is gebracht. Ook bevat het een regeling voor de erkenning van het ouderschap na draagmoederschap uit het buitenland. Het doel hiervan is een betere bescherming van het kind, de draagmoeder en de wensouders. Ook het ouderschapsverlof van de wensouder wordt geregeld en enkele strafbaarstellingen worden voorgesteld, waaronder die op het geven van bepaalde vergoedingen aan een draagmoeder. Dit om het kopen van kinderen tegen te gaan. Daarnaast wil het wetsvoorstel het recht van het kind versterken om te weten van wie het afstamt en past het diverse zaken aan rondom ouderschap in meer algemene zin.

Splitsing van het wetsvoorstel

De Afdeling advisering vindt dat het kabinet het wetsvoorstel nader moet overwegen. Zij adviseert om de onderdelen van het wetsvoorstel af te splitsen die niet over draagmoederschap gaan maar over afstammingsinformatie en ouderschap in meer algemene zin. Vanwege omvang, aard en complexiteit van de materie, verdient de regulering van het draagmoederschap een afzonderlijk wetsvoorstel.

Problematiek, risico’s en (neven)effecten

Daarnaast vindt de Afdeling advisering dat de toelichting bij het wetsvoorstel een duidelijk en volledig beeld moet schetsen van de aard en omvang van de juridische en maatschappelijke problematiek rondom draagmoederschap. Dat geldt ook voor de mogelijke (voortdurende) risico's en (neven)effecten van de voorgestelde regels voor het draagmoederschap. Dit is nodig om de vele afwegingen die hiermee gepaard gaan, goed te kunnen maken. Daarbij verdient de verhouding van dit wetsvoorstel tot het rapport van de Commissie Onderzoek interlandelijke adoptie bijzondere aandacht.

Waarborgen voor draagmoederschap

Verder moet de wetgever zorgen voor toereikende waarborgen, onder meer vanwege de diverse grondrechten van de direct betrokkenen bij draagmoederschap. Het gaat dan in elk geval om waarborgen om te verzekeren dat:

1. het belang van het kind een eerste overweging vormt en ook met het oog daarop voorkomen wordt dat het kind 'tussen wal en schip terechtkomt'; en
2. de (potentiële) draagmoeder wordt beschermd tegen ongeoorloofde druk vóór en tijdens een zwangerschap, evenals bij de afstand van het kind.

Tegen deze achtergrond plaatst de Afdeling advisering diverse kanttekeningen bij de voorgestelde regelingen voor binnenlands en buitenlands draagmoederschap.

Afstammingsregister

De regeling voor een afstammingsregister voldoet volgens de Afdeling advisering niet aan de eisen van artikel 10 van de Grondwet (eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer). Bovendien werkt het wetsvoorstel de belangrijkste onderdelen van de regeling voor een afstammingsregister niet uit en ontbreekt een toelichting daarop.