Samenvatting advies wetsvoorstel eenmalige energietoeslag voor lage inkomens

Gepubliceerd op 15 maart 2022

De Afdeling advisering van de Raad van State heeft op 9 maart 2022 advies uitgebracht over het wetsvoorstel waarmee de Participatiewet wordt gewijzigd in verband met het eenmalig categoriaal verstrekken van een energietoeslag aan huishoudens met een laag inkomen.

Inhoud wetsvoorstel

De regering wil met dit wetsvoorstel compensatie bieden aan huishoudens met een laag inkomen voor de sterk gestegen energiekosten. Gelet op deze doelgroep is ervoor gekozen deze compensatie vorm te geven als een eenmalige energietoeslag, die door gemeenten wordt verstrekt via de regeling voor categoriale bijzondere bijstand in de Participatiewet.

Begrip

In haar advies merkt de Afdeling advisering op dat zij begrip heeft voor de wens om nu te voorzien in een eenmalige compensatie aan huishoudens met een laag inkomen. Gelet op de beleidsmatige context ligt het daarbij in de rede dat de uitvoering van de energietoeslag aan gemeenten wordt gelaten. Wel maakt de Afdeling advisering opmerkingen over de beoogde uniformiteit bij de uitvoering door gemeenten, over de uitvoeringsaspecten en over de financiële aspecten.

Uniforme uitvoering

In de voorgestelde opzet komt gemeenten veel vrijheid toe bij het vormgeven van de eenmalige energietoeslag. Uit de toelichting blijkt dat de regering het tegelijkertijd belangrijk vindt dat het wetsvoorstel zoveel mogelijk uniform wordt uitgevoerd gezien de landelijke aard van de energieproblematiek. Daarom adviseert de Afdeling om wettelijk te bepalen wat de hoogte van de energietoeslag is en onder welke voorwaarden huishoudens daar recht op hebben.

Reikwijdte

Hoewel de Afdeling advisering begrijpt dat de regering het mogelijk wil maken om aan te sluiten bij het gemeentelijke minimabeleid, wijst zij er wel op dat de toeslagverlening niet beperkt kan blijven tot de doelgroepen van gemeentelijk minimabeleid. Ook de groep huishoudens in vergelijkbare financiële omstandigheden, die volgens de toelichting bijna twee keer zo groot is als de eerstgenoemde groepen, moet in aanmerking komen voor de energietoeslag. Volgens de Afdeling advisering moet daarmee rekening worden gehouden bij het bepalen van de reikwijdte van de doelgroep.

Uitvoeringsaspecten

De Afdeling advisering merkt op dat de voorgestelde eenmalige energietoeslag meebrengt dat bij gemeenten een afzonderlijk uitkeringsproces zal moeten worden opgezet. Daarbij zal voor een omvangrijke groep geen sprake kunnen zijn van zogenoemde ambtshalve genomen beschikkingen. Ook zal rekening moeten worden gehouden met een toename van het beroep op individuele bijzondere bijstand.

Financiële aspecten

Volgens de toelichting is voor de regeling € 200 miljoen vrijgemaakt, wat zou neerkomen op een toeslag van ongeveer € 200 per huishouden. Het is de Afdeling advisering niet duidelijk of met dit bedrag de grootste knelpunten voor de doelgroep worden weggenomen. Daar komt bij dat in de voorgestelde opzet gemeenten de financiële risico’s zullen dragen van de regeling, wat tot terughoudendheid bij gemeenten kan leiden. Bij een uniforme regeling hoort dat het Rijk financiële waarborgen biedt.


Lees hier de volledige tekst van het advies en de reactie (het nader rapport) van de minister daarop.