Meer vrijheidsbeperkingen in Justitieel Complex Schiphol maakt grensdetentie niet onrechtmatig

Gepubliceerd op 29 januari 2025

Hoewel asielzoekers in het Justitieel Complex Schiphol (JCS) in november en december 2024 meer werden beperkt in hun vrijheid dan normaal, maakt dat de grensdetentie niet onrechtmatig. Het JCS is ook dan nog aan te merken als zogenoemde gespecialiseerde bewaringsaccommodatie in de zin van de Europese Opvangrichtlijn. Dat oordeelt de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State in een uitspraak van vandaag (29 januari 2025).

Achtergrond

In november 2024 kwamen er ongebruikelijk veel asielzoekers per vliegtuig aan op Schiphol. Zij zijn in het JCS in grensdetentie geplaatst in afwachting van beslissingen op hun asielaanvragen. De personeelscapaciteit van het JCS is echter niet berekend op dit grote aantal asielzoekers. Daarom werden de asielzoekers daar aan meer beperkingen onderworpen dan normaal. Zo werden zij meer uren per dag in hun cel ingesloten en mochten zij maximaal een uur per dag naar buiten. De rechtbank in Amsterdam oordeelde daarom in december 2024 dat het JCS geen zogenoemde gespecialiseerde bewaringsaccommodatie meer is in de zin van de Europese Opvangrichtlijn. Volgens de rechtbank voldoet het JCS niet aan de eisen die het Europese Hof van Justitie stelt aan zo’n bewaringsaccommodatie.

Wel gespecialiseerde bewaringsaccommodatie, ondanks meer vrijheidsbeperkingen

De Afdeling bestuursrechtspraak oordeelt dat het JCS nog altijd voldoet aan de eisen die gelden voor een gespecialiseerde bewaringsaccommodatie. Hoewel asielzoekers langer dan normaal in hun cel werden ingesloten en korter dan normaal naar buiten mochten, bleven zij strikt gescheiden van strafrechtelijk gedetineerden. Ook verschillen de regels voor het uitvoeren van grensdetentie van die voor strafrechtelijke detentie. Daarnaast is het deel van het JCS waarin grensdetentie plaatsvindt, specifiek ingericht voor de behandeling van de asielprocedure en de bijstand die asielzoekers nodig hebben. Dat het personeel van het JCS zowel bij vreemdelingendetentie als bij strafrechtelijke detentie wordt ingezet, is naar het oordeel van de Afdeling bestuursrechtspraak onvoldoende voor de conclusie dat het JCS niet langer als gespecialiseerde bewaringsaccommodatie kan worden aangemerkt.

Bestuursrechter niet bevoegd om klachten over feitelijke uitvoering te beoordelen

De Afdeling bestuursrechtspraak oordeelt daarnaast dat de bestuursrechter alleen mag toetsen of het JCS een gespecialiseerde bewaringsaccommodatie is. Verder mag die rechterlijke toets niet gaan. De bestuursrechter is op grond van de Algemene wet bestuursrecht niet bevoegd om te oordelen over hoe de grensdetentie in het JCS in een individueel geval wordt uitgevoerd. Asielzoekers kunnen eventuele klachten hierover indienen bij de commissie van toezicht. Dit betekent dat de rechtbank ten onrechte heeft geoordeeld dat de grensdetentie onrechtmatig was.


Grensdetentie-JCS

Lees hier de hele tekst van de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak met zaaknummer 202407479/1.