Samenvatting advies wetsvoorstel kiescollege niet-ingezetenen

Gepubliceerd op 11 april 2022

De Afdeling advisering van de Raad van State heeft advies uitgebracht over het wetsvoorstel kiescollege niet-ingezetenen. Het wetsvoorstel is op 11 april 2022 bij de Tweede Kamer ingediend. Daarmee is ook dit advies openbaar geworden.

Inhoud wetsvoorstel

Nederlanders die in het buitenland wonen, mogen niet stemmen voor de Provinciale Statenverkiezingen. Aangezien de leden van Provinciale Staten vervolgens de Eerste Kamer kiezen, hebben deze niet-ingezetenen geen invloed op de samenstelling van de Eerste Kamer. De regering wil dit veranderen door niet-ingezetenen de mogelijkheid te geven de leden van een speciaal kiescollege te kiezen. Het kiescollege heeft als enige taak het kiezen van de leden van de Eerste Kamer. Dit wetsvoorstel vloeit voort uit een eerdere wijziging van de Grondwet waarbij al besloten is zo’n speciaal kiescollege in te stellen.

Stemwaarde

Een belangrijke vraag is wat de daadwerkelijke invloed van het kiescollege zal zijn op de samenstelling van de Eerste Kamer. Deze invloed wordt bepaald aan de hand van de stemwaarde. Daarbij is het aantal geregistreerde kiesgerechtigden maatgevend. Hoe meer mensen zich registreren om te stemmen voor het kiescollege, hoe groter hun invloed zal zijn. Een kiezer hoeft zich daarbij maar eenmaal te registeren, ook als deze persoon daarna niet stemt bij de verkiezingen voor het kiescollege telt die registratie wel mee voor de invloed hiervan. De toelichting geeft geen rekenvoorbeelden hoe groot deze invloed kan zijn op de samenstelling van de Eerste Kamer. Daarnaast is het de vraag of de stem van deze kiezers uit het buitenland niet onevenredig zwaar meetelt, als de opkomst voor de verkiezing van het kiescollege veel lager is dan de opkomst bij de verkiezingen voor Provinciale Staten. De Afdeling adviseert hier nader op in te gaan.

Lidmaatschap kiescollege

Het wetsvoorstel bepaalt dat alleen niet-ingezetenen verkozen kunnen worden in het kiescollege. De vraag is echter of deze beperking noodzakelijk en wenselijk is. Hierdoor bestaat het risico dat er onvoldoende kandidaten zijn voor het kiescollege, waardoor ook het actieve kiesrecht wordt ingeperkt. Daarnaast brengt deze beperking allerlei praktische problemen met zich omdat de vergaderingen van het kiescollege wel in Nederland moeten plaatsvinden. Daarom adviseert de Afdeling om deze beperking te heroverwegen.


Lees hier de volledige tekst van het advies van de Afdeling advisering en de reactie (het nader rapport) van de minister daarop.