Samenvatting advies nota van wijziging van Wet delegatiebepalingen tegemoetkoming schrijnende gevallen
De Afdeling advisering van de Raad van State heeft advies uitgebracht over de nota van wijziging van de Wet delegatiebepalingen tegemoetkoming schrijnende gevallen. De regering heeft deze nota van wijziging op 5 november 2021 bij de Tweede Kamer ingediend. Daarmee is het advies van de Afdeling advisering ook openbaar geworden.
Herstelregelingen
De nota van wijziging regelt een grondslag in de Algemene wet inkomensafhankelijke regelingen (Awir) om aanvullende herstelregelingen te treffen in het kader van de hersteloperatie toeslagen. Dit gebeurt vervolgens in een algemene maatregel van bestuur. Het gaat om twee herstelregelingen bij de kinderopvangtoeslag, maar voor anderen dan de toeslaggerechtigden, namelijk kinderen en ex-partners van toeslaggerechtigden. De derde herstelregeling gaat over andere toeslagen dan de kinderopvangtoeslag.
Alleen het creëren van delegatiegrondslagen is niet genoeg
De Afdeling advisering onderschrijft dat met deze aanpak de rechtsstatelijkheid en de democratische legitimatie van de herstelregelingen verbetert ten opzichte van de situatie tot nu toe, waarin wordt gehandeld op basis van goedkeurende beleidsbesluiten. Maar met alleen het creëren van delegatiegrondslagen kan niet worden volstaan. Het is noodzakelijk om het herstelproces en de besluitvorming over het herstelproces te verbeteren en om bestuurlijke rust te creëren om tot structurele verbeteringen van het herstelproces te kunnen komen. Het is ook noodzakelijk om hierover duidelijke afspraken met het parlement te maken. In de toelichting gaat de regering niet in op de ontwikkelingen rondom de herijking van de hersteloperatie en de noodzakelijke verbeteringen van het herstelproces. Bovendien is niet duidelijk hoe deze nota van wijziging zich verhoudt tot die ontwikkelingen en de noodzakelijke verbeteringen.
Drie opmerkingen over de wetgevingskwaliteit
De Afdeling advisering maakt in het advies ook drie opmerkingen over de wetgevingskwaliteit.
- De nota van wijziging wijzigt het wetsvoorstel delegatiegrondslagen tegemoetkoming schrijnende gevallen. Dat wetsvoorstel bevat een algemene schaderegeling. De delegatiebepalingen in de nota van wijziging verzwaren het wetsvoorstel, omdat deze bepalingen heel concreet zijn en al zijn toegezegd. Daarmee komt de zelfstandige afweging van de schaderegeling onder druk te staan.
- Het ligt volgens de Afdeling advisering niet voor de hand om de al bestaande specifieke herstelregelingen voor gedupeerde ouders en de delegatiebepalingen in de nota van wijziging op te nemen in afzonderlijke wetsvoorstellen. De delegatiebepalingen zien in feite op dezelfde hersteloperatie. Het is op voorhand ook niet duidelijk waarom voor de hersteloperatie voor de drie groepen is gekozen voor delegatiebepalingen in de wet. De herstelregelingen zelf staan in een algemene maatregel van bestuur. In het wetsvoorstel hersteloperatie toeslagen is wel gekozen voor herstelregelingen in de wet zelf.
- De Afdeling merkt verder op dat er dus drie soorten regelingen zullen gaan gelden:
a. een algemene regeling voor de inspecteur en de ontvanger in het kader van de belastingwetgeving (in het wetsvoorstel delegatiebepalingen tegemoetkoming schrijnende gevallen);
b. de specifieke regeling voor ouders met betrekking tot de hersteloperatie kinderopvangtoeslag (in het wetsvoorstel hersteloperatie toeslagen); en
c. de nu bij nota van wijziging voorgestelde aanvullende regeling in het kader van de Awir.
Voorgestelde regelingen grondiger doordenken
De doelen van deze drie regelingen zijn niet wezenlijk verschillend. Toch zijn er aanzienlijke verschillen in de uitwerking. Dat verschillende typen herstelregelingen in korte tijd op verschillende wijze juridisch zijn vormgegeven, bevestigt naar het oordeel van de Afdeling advisering de noodzaak om de voorgestelde regelingen grondiger te doordenken. Daarbij moeten ook andere beleidsterreinen worden betrokken en moet de verhouding tot al bestaande instrumenten worden doordacht, zoals de schadevergoeding wegens onrechtmatige daad en het bestuursrechtelijke schadebesluit. Het advies luidt dan ook dat de regering met deze opmerkingen rekening houdt, voordat de nota van wijziging bij de Tweede Kamer wordt ingediend.
Reactie van de staatssecretaris op het advies
Mede naar aanleiding van het advies heeft het kabinet besloten de aanvullende delegatiegrondslagen in het kader van de hersteloperatie toeslagen niet via een nota van wijziging op te nemen in het wetsvoorstel Wet delegatiebepalingen tegemoetkoming schrijnende gevallen, maar in een zelfstandig wetsvoorstel met de citeertitel: Wet delegatiebepalingen hersteloperatie toeslagen. Daarbij is gekozen voor een zelfstandige wet en niet voor een wijziging van de Algemene wet inkomensafhankelijke regelingen, om niet gebonden te zijn aan de begrippen van die wet.
Lees hier de volledige tekst van het advies van de Afdeling advisering en het nader rapport van de staatssecretaris van Financiën.