Samenvatting Wet herstel voorzieningen Sint Eustatius

Inhoud van het wetsvoorstel

Begin 2018 greep de regering in op Sint Eustatius vanwege de taakverwaarlozing door het lokale bestuur. Hiervoor werd een tijdelijke wet gebruikt die in 2021 zou aflopen. Een regeringscommissaris nam de plaats in van de bevoegde overheidsorganen op Sint Eustatius. Met dit wetsvoorstel wordt de bestuurlijke ingreep verlengd. Het voorziet ook in een stapsgewijs herstel van de normale situatie. Als eerste stap zullen er verkiezingen worden uitgeschreven voor de eilandsraad. Vervolgens kan het bestuurscollege opnieuw worden geïnstalleerd. Daarna wordt in fasen overgegaan tot herstel van alle bevoegdheden van de eilandsorganen, totdat uiteindelijk een normale eindsituatie is bereikt.

Randvoorwaarden afbouw ingreep

In de periode voorafgaand aan de bestuurlijke ingreep is een aantal problemen geïdentificeerd dat ten grondslag lag aan de bestuurlijke wanorde op Sint Eustatius. Deze problemen moeten worden opgelost voordat het ingrijpen kan worden opgeheven. De toelichting op het wetsvoorstel maakt onvoldoende duidelijk in hoeverre de benodigde resultaten zijn bereikt, en wat er nog nodig is om de overgebleven problemen op te lossen. Zo moeten de sociaaleconomische omstandigheden op het eiland worden verbeterd en moesten verschillende zaken, met name met betrekking tot coördinatie, aan de kant van de ministeries worden doorgevoerd. Ook is het de vraag of de situatie op dit moment dusdanig verbeterd is dat het houden van verkiezingen voor de eilandsraad in oktober 2020 (zoals aangekondigd aan de Tweede Kamer) realistisch is. Een nieuwe eilandsraad kan immers pas een goede start maken als de uitgangspositie voldoende stabiel is.

Fasering in het voorstel

Het wetsvoorstel voorziet in een geleidelijke overgang naar de normale situatie. Maar daarbij is geen rekening gehouden met zeer uitzonderlijke situaties, waarbij het welzijn van de Statianen erbij gediend is om de bestuurlijke ingreep weer wat te intensiveren. Voor het opnieuw ontbinden van de eilandsraad zal altijd een nieuwe wet moeten worden gebruikt. Het wetsvoorstel zou echter wel de mogelijkheid kunnen bieden om in zeer uitzonderlijke situaties bij algemene maatregel van bestuur bepaalde bevoegdheden geheel of gedeeltelijk weg te nemen bij de eilandsraad of het bestuurscollege.

Noodzakelijke verbeteringen na de bestuurlijke ingreep

Tot slot zijn er ook na de beëindiging van de bestuurlijke ingreep verbeteringen nodig in de verhoudingen tussen Bonaire, Saba en Sint Eustatius en Europees Nederland. De Afdeling advisering heeft hier ook in een eerdere voorlichting op gewezen. De toelichting op het wetsvoorstel zou daarom in moeten gaan op de structurele verbeteringen die nodig zijn om de bestuurlijke verhoudingen tussen Europees Nederland en Sint Eustatius te verbeteren.