Samenvatting advies wetsvoorstel over screening van politieambtenaren

Huidig betrouwbaarheidsonderzoek

Bij het huidige betrouwbaarheidsonderzoek naar een kandidaat-ambtenaar van politie raadpleegt de werkgever open bronnen, justitiële gegevens en politiegegevens. De werkgever kan de screening herhalen als daar aanleiding toe is, bijvoorbeeld na verloop van vijf jaar of bij een wijziging van de werkzaamheden van de politieambtenaar.

Intensivering

Het wetsvoorstel intensiveert de screening van politieambtenaren met als doel de integriteit van de politie te versterken. Om zicht te krijgen op de betrouwbaarheid van een kandidaat-politieambtenaar moet ook worden gekeken naar gegevens over verslavingen, andere afhankelijkheden en overige persoonlijke gedragingen en omstandigheden. Voor functies die een verhoogd risico kunnen vormen voor de integriteit van de politie moet het onderzoek zich daarnaast richten op de omgeving van de betrokkene. Het wetsvoorstel maakt het mogelijk politieambtenaren tijdens de werkzaamheden continu te screenen. Ook verplicht het wetsvoorstel politieambtenaren om relevante wijzigingen in de persoonlijke situatie te melden, waarna hernieuwd betrouwbaarheidsonderzoek kan volgen.

'Harde beletselen' bij justitiële antecedenten

Het wetsvoorstel introduceert een afwijzingsgrond, een zogenoemd 'hard beletsel', als een (kandidaat-) politieambtenaar is veroordeeld voor bepaalde misdrijven. Er vindt dan geen op de persoon toegespitste weging meer plaats van de justitiële antecedenten in relatie tot de omstandigheden van het geval. Maar de wet zou bij de beoordeling van integriteit deze beoordelingsruimte wel moet bieden. Het advies is daarom het wetsvoorstel op dit punt aan te passen.

Rechtsbescherming

Tegen een negatief besluit in een betrouwbaarheidsonderzoek staat geen bezwaar en beroep open. Het wetsvoorstel biedt kandidaat-ambtenaren geen mogelijkheid de uitkomst van het betrouwbaarheidsonderzoek aan te vechten. Zittende ambtenaren kunnen alleen bezwaar indienen tegen het rechtspositioneel besluit dat volgt op een betrouwbaarheidsonderzoek. Het wetsvoorstel voorziet daarmee onvoldoende in mogelijkheden voor de effectieve rechtsbescherming van personen naar wie bij de politie een betrouwbaarheidsonderzoek wordt uitgevoerd.

Uitvoeringslasten

In de toelichting staat dat de structurele kosten van het wetsvoorstel laag zullen zijn, omdat de uitbreiding van handelingen marginaal is. De Afdeling advisering heeft de indruk dat de impact van het wetsvoorstel hiermee wordt onderschat. In de toelichting staat onvoldoende dat een intensievere afweging van persoonlijke gedragingen en omstandigheden complex is en daarmee ook meer capaciteit kost.