Aprilrapportage begrotingstoezicht 2022

Naast deze begrotingsnormen die als doel hebben om de houdbaarheid van de overheidsfinanciën te waarborgen, is economische groei in de eurozone een ander belangrijk doel van het Europese begrotingsbeleid. Het financiële beleid kan daarom niet los worden gezien van het sociaal-economische beleid. Bovendien past het in de Nederlandse traditie om het financiële en sociaal-economische beleid in nauwe samenhang met elkaar te bezien. De Afdeling advisering constateert dat de (toelichting op) deze samenhang in zowel in het coalitieakkoord als in het stabiliteitsprogramma beperkt is. De Afdeling adviseert dan ook om de eerste Miljoenennota van dit kabinet, komende Prinsjesdag, te benutten voor een samenhangende, diepgaandere analyse en beleidsbeschrijving, mede vanuit het perspectief van brede welvaart.

Dit staat in de aprilrapportage onafhankelijk begrotingstoezicht 2022 die op 26 april 2022 is gepubliceerd. Hierin beoordeelt de Afdeling advisering of de overheidsfinanciën voldoen aan de Europese en nationale begrotingsregels; in het afgelopen jaar, in het lopende jaar en in het komende jaar. Dit doet de Afdeling advisering vanuit haar onafhankelijke rol als begrotingstoezichthouder, op grond van Europese regelgeving. Het Stabiliteitsprogramma van het kabinet en deze rapportage worden bij de Europese Commissie ingediend in het kader van het Europees Semester.

Belang van terugkeer naar normaal begrotingsbeleid

Voor 2020 en 2021 werd, vanwege de gevolgen van de coronacrisis, zowel in Europa als in Nederland afgeweken van de normale begrotingsregels. Daarnaast was 2021 in Nederland een verkiezings- en formatiejaar, waarmee nieuw beleid grotendeels op zich liet wachten. Ook in 2022 is zowel Europees als nationaal nog geen sprake van een terugkeer naar normaal begrotingsbeleid met duidelijke normen en ankers, mede vanwege de gevolgen van de oorlog in Oekraïne. Juist in onzekere tijden is het van belang om als overheid voorspelbaar en duidelijk begrotingsbeleid te voeren aan de hand van vaste basisprincipes voor het begrotingsbeleid. De Afdeling adviseert dan ook om terug te keren naar een ordentelijk begrotingsproces met begrotingskaders voor de uitgaven en lasten. Dit is essentieel voor de integrale besluitvorming en dwingt daarmee tot het maken van democratische afwegingen binnen het begrotingsbeleid.

Aanpassing begrotingscyclus leidt ook tot aanpassing begrotingstoezicht

In het advies over de Miljoenennota 2022 heeft de Afdeling advisering voorgesteld om de Miljoenennota voortaan in het voorjaar in te dienen in plaats van met Prinsjesdag. Daarmee loopt de Miljoenennota in de pas met de Europese begrotingscyclus en komen de Tweede en Eerste Kamer tijdiger ‘aan de bal’. Onlangs heeft het kabinet in een brief aan de Tweede Kamer aangegeven een voorkeur te hebben voor een meerjarige Voorjaarsnota. Het idee is dat het parlement bij een meerjarige Voorjaarsnota eerder betrokken wordt bij de budgettaire besluitvorming over zowel de uitgaven-  als de lastenkant. Dit doet ook een beroep op de Tweede Kamer om daar ook daadwerkelijk invulling aan te geven. De Afdeling advisering kijkt positief naar de ontwikkelingen om de parlementaire betrokkenheid bij het begrotingsproces te versterken. Maar die hebben ook gevolgen voor de rapportages van de Afdeling advisering in het kader van het onafhankelijk begrotingstoezicht. Daarom zal de zij in juni 2022 een extra rapportage in het kader van het onafhankelijk begrotingstoezicht opstellen; de junirapportage. In 2023 zal de Afdeling advisering nagaan of de rapportagecyclus structureel aangepast moet worden aan de uiteindelijke inrichting van de begrotingscyclus.