Staatsraad Advocaat-Generaal: besloten clubcriterium en ingezetenencriterium voor coffeeshops zijn toegestaan

Criteria

Het besloten clubcriterium houdt in dat coffeeshops uitsluitend toegang mogen verlenen en softdrugs mogen verkopen aan leden van de coffeeshop. Het ingezetenencriterium houdt in dat het lidmaatschap van de coffeeshop uitsluitend toegankelijk is voor inwoners van Nederland van achttien jaar en ouder.

Inhoud conclusie

De Staatsraad Advocaat-Generaal constateert in zijn conclusie dat het besloten clubcriterium niet in strijd is met de vrijheid van vereniging en de eerbieding van het privéleven, zoals deze zijn opgenomen in de Grondwet en het Europese Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens. Ook heeft het ingezetenencriterium geen ongeoorloofde discriminatie tot gevolg en maakt dit criterium dus geen inbreuk op de discriminatieverboden in de Grondwet, het internationale recht en het Europese recht, aldus Staatsraad Advocaat-Generaal Keus. Uit een arrest van het Hof van Justitie in Luxemburg uit 2010 leidt hij af dat het ingezetenencriterium ingezet mag worden om 'drugstoerisme in de brede zin' tegen te gaan, dus niet alleen in de grensgemeenten maar ook in het gehele land. De Staatsraad Advocaat-Generaal concludeert dan ook dat de bestrijding van drugstoerisme en niet zozeer de bestrijding van concrete overlast als gevolg van coffeeshopbezoek, het dragende element is in de rechtvaardiging van het ingezetenencriterium.

Besloten clubcriterium

Het besloten clubcriterium geldt sinds 1 januari 2013 niet meer. Op het moment dat de burgemeesters de coffeeshops tijdelijk sloten, gold dit criterium echter nog wel. Daarom is de beoordeling van de rechtmatigheid van het besloten clubcriterium in deze geschillen nog wel van belang.

Verzoek om conclusie

Zowel de rechtbank Limburg als de rechtbank Zeeland-West-Brabant oordeelde eerder dit jaar dat het besloten clubcriterium niet toelaatbaar is. Ten aanzien van het ingezetenencriterium liepen de uitspraken van de rechtbanken uiteen. Mede gelet op de uiteenlopende uitspraken van de rechtbanken, heeft de voorzitter van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State Staatsraad Advocaat-Generaal Keus gevraagd in de conclusie in te gaan op de vraag of het besloten clubcriterium en het ingezetenencriterium in strijd zijn met de Grondwet, het internationale recht en het Europese recht.

Verdere verloop van de procedure

De Afdeling bestuursrechtspraak heeft de zaken op 14 november jl. op een rechtszitting behandeld. De conclusie van de Staatsraad Advocaat-Generaal wordt aan partijen toegezonden met de mogelijkheid om hierop binnen drie weken te reageren. Na het verstrijken van deze termijn zal de Afdeling bestuursrechtspraak binnen enkele maandenuitspraak doen in deze zaken. De conclusie van de Staatsraad Advocaat-Generaal geeft voorlichting aan de Afdeling bestuursrechtspraak, maar bindt haar niet.

Nemen van een conclusie

Met het nemen van een conclusie door de Staatsraad Advocaat-Generaal wordt meer dan met de rechterlijke uitspraak zelf gelegenheid geboden om een rechtsvraag te plaatsen in een breder verband. De conclusie kan een bijdrage leveren aan de kwaliteit en de inzichtelijkheid van de rechtsontwikkeling door de rechter. Deze mogelijkheid wordt de hoogste bestuursrechters sinds 1 januari 2013 geboden. Mr. Leen Keus is begin dit jaar naast prof. mr. Rob Widdershoven benoemd tot 'bestuursrechtelijke advocaat-generaal' bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State, de Centrale Raad van Beroep en het College van Beroep voor het bedrijfsleven.

Lees hier de volledige tekst van de conclusie van Staatsraad Advocaat-Generaal Keus in de zaken 201304752/2, 201304645/2 en 201301818/2.