Uitspraak 202100853/1/A2


Volledige tekst

202100853/1/A2.
Datum uitspraak: 10 februari 2021

AFDELING
BESTUURSRECHTSPRAAK

Uitspraak in het geding tussen:

de vereniging Healthy Earth, gevestigd te Velsen (hierna: Healthy Earth),

appellante,

en

de Kiesraad, handelend als centraal stembureau voor de verkiezing van de leden van de Tweede Kamer der Staten-Generaal (hierna: het centraal stembureau),

verweerder.

Procesverloop

Bij besluit van 5 februari 2021 heeft het centraal stembureau de kandidatenlijst van Healthy Earth ongeldig verklaard.

Tegen dit besluit heeft Healthy Earth beroep ingesteld.

Healthy Earth heeft nadere stukken ingediend.

Het centraal stembureau heeft een schriftelijke uiteenzetting ingediend.

De Afdeling heeft de zaak ter zitting behandeld op 9 februari 2021, waar Healthy Earth, vertegenwoordigd door [gemachtigde], en het centraal stembureau, vertegenwoordigd door mr. R.N.A. Al en mr. M. Diamant, zijn verschenen.

Overwegingen

Inleiding

1.    Het relevante wettelijk kader is opgenomen in de bijlage, die deel uitmaakt van deze uitspraak.

2.    Aan het besluit van 5 februari 2021 heeft het centraal stembureau ten grondslag gelegd dat op de door Healthy Earth ingeleverde formulieren met model H3, H4 en H9 de kandidaten niet op dezelfde wijze worden vermeld als op de door Healthy Earth ingeleverde kandidatenlijst, nu op die formulieren twee kandidaten worden vermeld en op de kandidatenlijst één kandidaat.

Beroep

3.    Healthy Earth betoogt dat het centraal stembureau de kandidatenlijst ten onrechte ongeldig heeft verklaard, omdat de procedure door fouten van het centraal stembureau niet eerlijk is verlopen. Volgens Healthy Earth is haar ten onrechte tegengeworpen dat op de ingeleverde formulieren met model H3, H4 en H9 de kandidaten niet op dezelfde wijze worden vermeld als op de kandidatenlijst, omdat de indiener van de kandidatenlijst op de dag van kandidaatstelling op voorspraak van een medewerker van de Kiesraad ten onrechte de kandidatenlijst waarop één naam wordt vermeld heeft ingediend. Verder vindt Healthy Earth dat het centraal stembureau zijn taken niet goed uitvoert. Healthy Earth betoogt aan de hand van ervaringen bij en in meerdere gemeentehuizen dat gemeenteambtenaren onvoldoende op de hoogte zijn van de wettelijke mogelijkheid om ondersteuningsverklaringen te tekenen. Omdat het door de coronamaatregelen ook vaak moeilijk was om toegang te krijgen tot gemeentehuizen, was zij niet in staat voldoende ondersteuningsverklaringen te verkrijgen. Dat is haar maar in 9 kieskringen gelukt. Healthy Earth rekent dit het centraal stembureau aan. Zij verzoekt daarom te bepalen dat Healthy Earth in alle kieskringen aan de verkiezingen mag deelnemen. Ter zitting heeft zij aangegeven dat dit verzoek geen betrekking op kieskring 20 (De openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba).

- Gang van zaken indiening kandidatenlijst

4.    Artikel H 1, eerste lid, van de Kieswet strekt ertoe dat uitsluitend op de dag van kandidaatstelling bij het centraal stembureau kandidatenlijsten worden ingeleverd. Zoals door Healthy Earth zelf ter zitting bij de Afdeling naar voren is gebracht, geldt daarbij als uitgangspunt dat degene die de kandidatenlijsten inlevert, ervoor verantwoordelijk is dat de ingeleverde lijsten voldoen aan de wettelijke vereisten. Uit de door Healthy Earth beschreven gang van zaken, die door het centraal stembureau na raadpleging van de betrokken medewerkers uitdrukkelijk is weersproken, is niet, althans onvoldoende, aannemelijk geworden dat door medewerkers van de Kiesraad concreet is aangegeven dat de kandidatenlijst waarop één kandidaat wordt vermeld moest worden ingediend. Daarbij is van belang dat de medewerkers slechts aanwezig waren om de lijsten in ontvangst te nemen. Zij waren niet bevoegd om te beslissen over de geldigheid van de lijsten. Healthy Earth heeft ter zitting verklaard dat zij hiervan op de hoogte was.

Gelet hierop heeft het centraal stembureau terecht geconstateerd dat de door Healthy Earth ingediende formulieren met model H3, H4 en H9 niet in overeenstemming zijn met de ingeleverde kandidatenlijst.

- Ontbreken verklaringen van ondersteuning

5.    Hoewel uit de geschetste ervaringen van Healthy Earth blijkt dat door de handelwijze van gemeenteambtenaren en de coronaregels het verkrijgen van verklaringen van ondersteuning in meerdere gemeentehuizen moeizaam was, is niet gebleken dat Healthy Earth het verzamelen van de verklaringen ernstig en onaanvaardbaar bemoeilijkt is, laat staan dat dit aan het centraal stembureau is toe te rekenen. Daarbij wordt betrokken dat Healthy Earth tijdens de termijn waarbinnen de verklaringen van ondersteuning moeten worden verzameld slechts één keer bij het centraal stembureau hierover een klacht heeft ingediend. Het centraal stembureau heeft bovendien adequaat gereageerd op klachten over problemen met het verzamelen van verklaringen van ondersteuning door hiervan melding te maken bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Verder wordt erop gewezen dat veel politieke groeperingen er wel in zijn geslaagd om de benodigde verklaringen van ondersteuning te overleggen. Ook Healthy Earth is het in acht kieskringen gelukt om voldoende verklaringen van ondersteuning te verkrijgen waarop twee kandidaten worden vermeld, zoals ter zitting door de Kiesraad is meegedeeld. Ten slotte wordt in aanmerking genomen dat gelet op het bepaalde in artikel 2 van de Tijdelijke wet verkiezingen covid-19, in afwijking van artikel H 4, derde lid, van de Kieswet, de termijn voor de ondertekening van een verklaring van ondersteuning is verruimd van twee naar vier weken. In de memorie van toelichting bij de Tijdelijke wet verkiezingen covid-19 (Kamerstukken II, 2020/2021, 35 590, nr. 3, p. 18) wordt vermeld dat de genoemde termijn van twee weken relatief kort is. Beperkende maatregelen die tot doel hebben om verspreiding van het covid-19-virus tegen te gaan, zoals beperkingen in de openingstijden, kunnen van invloed zijn op de mate waarin kiezers in staat zijn om binnen deze termijn de ondersteuningsverklaringen af te leggen. De regering stelt daarop voor om de termijn waarbinnen de verklaringen kunnen worden afgelegd, te verlengen van twee naar vier weken voorafgaand aan en op de dag van de kandidaatstelling, aldus de memorie van toelichting. Naar het oordeel van de Afdeling heeft het centraal stembureau, gelet op het bepaalde in artikel I 5, onder c, van de Kieswet, de kandidatenlijst van Healthy Earth terecht ongeldig verklaard in verband met het ontbreken van het benodigde aantal verklaringen van ondersteuning. Reeds hierom kan het verzoek van Healthy Earth om te bepalen dat zij in alle kieskringen, met uitzondering van kieskring 20, aan de verkiezingen mag deelnemen niet worden ingewilligd.

Conclusie

6.    Gelet op het voorgaande heeft het centraal stembureau de ingeleverde kandidatenlijst terecht ongeldig verklaard. Het betoogt faalt.

7.    Het beroep is ongegrond.

8.    Voor een proceskostenveroordeling bestaat geen aanleiding.

Beslissing

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State:

verklaart het beroep ongegrond.

Aldus vastgesteld door mr. D.A.C. Slump, voorzitter, en mr. R.J.J.M. Pans en mr. A. ten Veen, leden, in tegenwoordigheid van mr. M.A. Nieuwenhuizen, griffier.

De voorzitter is verhinderd de uitspraak te ondertekenen.

De griffier is verhinderd de uitspraak te ondertekenen.

Uitgesproken in het openbaar op 10 februari 2021

633.

BIJLAGE

Kieswet

Artikel H 1

1. Op de dag van de kandidaatstelling kunnen bij het centraal stembureau van negen tot zeventien uur kandidatenlijsten worden ingeleverd.

[…]

Artikel H 4

1. Bij de lijst worden, voor iedere kieskring waarvoor de lijst wordt ingeleverd, schriftelijke verklaringen van ondersteuning overgelegd, waarop de kandidaten op dezelfde wijze en in dezelfde volgorde worden vermeld als op de lijst. Het minimum aantal te overleggen verklaringen bedraagt:

a. voor kieskring 20 (Bonaire): tien.

b. voor de kieskring bij de verkiezing van de leden van een gemeenteraad waarbij het aantal te verdelen zetels minder dan negentien is: tien.

c. voor de kieskring bij de verkiezing van de leden van een gemeenteraad waarin het aantal te verdelen zetels minder dan negenendertig, doch minimaal negentien is: twintig.

d. voor iedere andere kieskring: dertig.

2. Verklaringen van ondersteuning voor een kieskring kunnen slechts worden afgelegd door personen die binnen die kieskring als kiezer zijn geregistreerd voor de desbetreffende verkiezing.

3. De kiezer die een verklaring van ondersteuning wenst af te leggen, ondertekent binnen een termijn van veertien dagen voorafgaand aan of op de dag van de kandidaatstelling deze verklaring in het gemeentehuis van de gemeente waar hij als kiezer is geregistreerd, in aanwezigheid van de burgemeester of een door deze daartoe aangewezen ambtenaar. De kiezer overhandigt aan de burgemeester of de ambtenaar een document als bedoeld in artikel 1 van de Wet op de identificatieplicht.

4. De burgemeester of de door hem daartoe aangewezen ambtenaar gaat onverwijld na of de ondertekenaar als kiezer in zijn gemeente is geregistreerd. Indien hem blijkt dat dit het geval is, tekent hij dit op de verklaring aan.

[…]

Artikel I 5

Voor een kieskring is ongeldig de lijst:

a. die niet op de dag van kandidaatstelling tussen negen en zeventien uur bij het centraal stembureau is ingeleverd;

b. waarbij, indien ten behoeve van de lijst een waarborgsom moet worden betaald, niet gevoegd is het bewijs dat deze betaling is verricht;

c. waarbij, indien bij de lijst verklaringen van ondersteuning moeten worden overgelegd, niet ten minste het aantal geldige verklaringen voor deze kieskring, genoemd in artikel H 4, eerste lid, is overgelegd;

d. die niet voldoet aan het bij ministeriële regeling vastgestelde model;

e. die niet persoonlijk is ingeleverd door een kiezer, bevoegd tot deelneming aan de desbetreffende verkiezing;

f. waarbij de inleveraar zich niet heeft geïdentificeerd met een document als bedoeld in artikel 1 van de Wet op de identificatieplicht;

g. waarop door toepassing van artikel I 6 alle kandidaten zijn geschrapt.

Tijdelijke wet verkiezingen covid-19

Artikel 2

In afwijking van artikel H 4, derde lid, eerste volzin, van de Kieswet bedraagt de termijn voor de ondertekening van een verklaring van ondersteuning vier weken.