Samenvatting advies over het aanpassen van de gemeentelijke schuldhulpverlening
De Afdeling advisering van de Raad van State heeft advies uitgebracht over het wetsvoorstel dat regelt dat gemeenten gegevens kunnen ontvangen en verwerken voor het vroeg signaleren van schulden.
Ook regelt het voorstel welke gegevens gemeenten kunnen gebruiken voor de beslissing om wel of geen schuldhulp te verlenen. Het wetsvoorstel is op 15 oktober 2019 ingediend bij de Tweede Kamer. Daarmee is ook het advies van de Afdeling advisering openbaar geworden.
Inhoud van het voorstel
Het voorstel creëert de bevoegdheid voor gemeenten om signalen over schulden van enkele private schuldeisers (zorgverzekeraars, het CAK, verhuurders en drinkwater- en energiebedrijven) te ontvangen en te verwerken. Daar zit een wettelijke taak aan vast: na een dergelijk signaal is de gemeente verplicht om een gesprek aan de schuldenaar aan te bieden. Daarna wordt de hulpvraag vastgesteld en zal er een plan van aanpak worden opgesteld om schuldhulp te bieden, of zal schuldhulp worden geweigerd. Om een dergelijk besluit goed te nemen, zal de gemeente gegevens gebruiken die van andere instanties komen.
Begrip voor het voorstel …
Het doel van het wetsvoorstel is om mensen met schulden eerder de helpende hand te bieden. Nu duurt het te lang voordat iemand van de gemeente hulp krijgt, ook omdat veel mensen zich schamen voor hun schulden. Doordat gemeenten (meer) gegevens ontvangen, kan zo snel mogelijk actie worden ondernomen om de omvang van de schulden te beperken, en kan vervolgens snel aan oplossingen worden gewerkt. Het wetsvoorstel kan daar een nuttige bijdrage aan leveren.
… maar kanttekeningen bij het verwerken van (medische) persoonsgegevens …
Het wetsvoorstel geeft gemeenten de mogelijkheid om bij het opstellen van het plan van aanpak gezondheidsgegevens te verwerken. Het gaat om gegevens over maatschappelijke ondersteuning en jeugdzorg. Gezien de gevoeligheid van die gegevens moet de regering duidelijker schetsen om welke gezondheidsgegevens het gaat. Ook maakt het voorstel niet duidelijk of het medisch beroepsgeheim wordt doorbroken. De Afdeling advisering adviseert om dit te verduidelijken. Als er sprake kan zijn van doorbreking van het medisch beroepsgeheim, moet dat overtuigend worden onderbouwd. Ten slotte zit er een inconsistentie in de regelgeving over het hergebruik van gegevens in het sociale domein. Die inconsistentie moet worden toegelicht.
… en bij de uitvoerbaarheid van het wetsvoorstel
Het wetsvoorstel bevat verplichtingen voor de gemeente. Na het ontvangen van een signaal moet de gemeente een gesprek aanbieden en mogelijk houden. Vervolgens moet eventueel schuldhulp worden aangeboden. Dit is niet vrijblijvend en moet in korte termijn worden gedaan. Door de mogelijk substantiële toeloop naar schuldhulpverlening (naar schatting hebben zo’n 540.000 huishoudens problematische schulden, terwijl er maar 193.000 bij de gemeenten bekend zijn), is het niet waarschijnlijk dat de gemeenten dit voorstel onverkort kunnen uitvoeren. Dit geldt met name voor de periode kort na inwerkingtreding van het voorstel.
De Afdeling advisering adviseert daarom in de toelichting dieper op de uitvoerbaarheid van het voorstel in te gaan.
Lees hier de volledige tekst van het advies van de Afdeling advisering en het nader rapport (de reactie) van de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.