Overzichtsuitspraak verkorte motivering in het vreemdelingenrecht

Aanleiding

Aanleiding voor de overzichtsuitspraak is de discussie in de rechtspraktijk over de betekenis en toepassing van uitspraken met een verkorte motivering. Net zoals er onvrede bestaat over arresten van de Hoge Raad met verkorte motiveringen in het strafrecht of het civiele recht, ervaren vreemdelingen en advocaten het als onbevredigend als een zaak waarin zij veel tijd hebben gestoken bij de hoogste rechter eindigt in zo’n korte uitspraak. Dat komt omdat daarin slechts in algemene zin wordt aangegeven dat het hoger beroep niet slaagt. In de uitspraak wordt niet ingegaan op de specifieke grieven van de vreemdeling.

Bedoeling van de wetgever

De Afdeling bestuursrechtspraak gaat in de overzichtsuitspraak eerst in op de bestaansreden van het instrument van verkorte motivering. Uit de wetsgeschiedenis van de Vreemdelingenwet 2000 blijkt dat de wetgever procedures in het vreemdelingenrecht wilde verkorten en efficiënter wilde laten verlopen. Om te voorkomen dat de werklast voor de Afdeling bestuursrechtspraak als rechter in hoger beroep te groot en de duur van procedures daardoor onaanvaardbaar lang zouden worden, heeft de wetgever gekozen voor een beperkte vorm van hoger beroep. Onderdeel daarvan is dat zaken waarin geen vragen hoeven te worden beantwoord in het belang van de rechtseenheid, de rechtsontwikkeling of de rechtsbescherming in algemene zin, verkort kunnen worden afgedaan. Daarmee blijft ook het aantal inhoudelijk gemotiveerde uitspraken overzichtelijk, zodat de rechtspraktijk sneller inzicht kan krijgen in de juridische lijnen die de Afdeling bestuursrechtspraak uitzet.

Wanneer wel een verkorte motivering?

In de overzichtsuitspraak legt de Afdeling bestuursrechtspraak uit welk soort zaken zich lenen voor een verkorte motivering. Dat is bijvoorbeeld het geval als in een zaak geen nieuwe juridische vragen spelen. Tevens komt aan bod dat de verkorte motivering ook wordt gebruikt bij hoger beroepen die de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid instelt.

Wanneer geen verkorte motivering?

De uitspraak biedt ook inzicht in het soort zaken waarin de Afdeling bestuursrechtspraak artikel 91, tweede lid, juist niet toepast en de motiveringen die zij in dat geval gebruikt. De Afdeling bestuursrechtspraak gebruikt bijvoorbeeld geen verkorte motivering als de grieven van een vreemdeling of van de staatssecretaris tegen de uitspraak van de rechtbank slagen. Als een pilotzaak uitgebreid is gemotiveerd, kunnen andere zaken over hetzelfde vraagstuk met een verkorte motivering worden afgedaan. De zaaksoverstijgende juridische vragen zijn in de eerste uitspraak dan al beantwoord. De rechtspraktijk weet dan hoe de Afdeling bestuursrechtspraak daarover oordeelt.

Voorbereiding van uitspraken

In de overzichtsuitspraak besteedt de Afdeling bestuursrechtspraak ook aandacht aan de manier waarop zij uitspraken voorbereidt. Juristen en staatsraden van de Afdeling bestuursrechtspraak bereiden alle zaken inhoudelijk en schriftelijk voor, ook die zaken die uiteindelijk verkort worden afgedaan. Elke zaak wordt grondig bestudeerd en op zijn merites afgedaan. Van die bestudering maakt onderdeel uit of er vragen zijn die uit een oogpunt van rechtseenheid, de rechtsontwikkeling of de rechtsbescherming in algemene zin moeten worden beantwoord. Als dat niet het geval is en de grieven niet slagen zal een zaak over het algemeen met een verkorte motivering worden afgedaan. Jaarlijks doet de Afdeling bestuursrechtspraak uitspraak in meer dan 8.000 vreemdelingenprocedures. Het overgrote merendeel daarvan bevat een verkorte motivering.