Samenvatting advies over Machtigingswet Invest International

Inhoud wetsvoorstel

Het wetsvoorstel is een machtigingswet voor de oprichting van Invest International. Het gaat om een nieuwe instelling die, aanvullend op de markt, activiteiten zal verrichten op het terrein van exportfinanciering en buitenlandse investeringen. Het biedt financiering, projectontwikkeling en subsidieregelingen. Het heeft onder meer als doel om projecten te ondersteunen die voorzien in oplossingen voor wereldwijde vraagstukken, zoals de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties. Invest International is in het wetsvoorstel vormgegeven als een samenwerkingsverband tussen de Staat en de Nederlandse Financieringsmaatschappij voor Ontwikkelingslanden (FMO). De Staat is voor 51% aandeelhouder in Invest International, en FMO voor 49% aandeelhouder.

De Afdeling advisering begrijpt de wens om aan ondernemers, via één loket, dienstverlening en expertise aan te bieden voor de ontwikkeling van internationale projecten waarin de markt zelf nog niet voorziet. Tegelijkertijd roept het wetsvoorstel een aantal problemen en onduidelijkheden op. Het moet gelet daarop nader worden overwogen.

Vormgeving, sturing en verantwoordelijkheden

Er is een "gedifferentieerde vorm van aansturing en verantwoording" nodig om de verschillende taken van Invest International uit te voeren. Voor bepaalde taken zal de Staat op afstand moeten worden geplaatst (met name voor wat betreft de investeringstaak). Voor andere taken is er juist weer aansturing van de minister nodig (voor wat betreft de regelingentaak is dit de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking). De (juridische) vormgeving en daarmee ook sturing, verantwoording en verantwoordelijkheden (governance) zijn daarmee uitermate complex.

Het is daarmee niet duidelijk waarom een verdere complicatie is aangebracht door FMO, waarin verschillende niet tot de overheid behorende partijen deelnemen, medeaandeelhouder van Invest International te maken. In haar advies over Invest-NL van oktober 2018 wees de Afdeling advisering ook al op de governance-vraagstukken die ontstaan wanneer activiteiten van verschillende aard, met verschillende sturings- en verantwoordingsvoorwaarden, worden samengevoegd. In het bijzonder werd toen gewezen op de investeringstaak en de regelingentaak in Invest-NL. Het advies is om  hieraan in de toelichting aandacht te besteden.

Doelomschrijving

De doelomschrijving is in het wetsvoorstel nog erg ruim omschreven en moet duidelijker worden afgebakend. Volgens het wetsvoorstel heeft Invest International namelijk tot doel om buitenlandse activiteiten en projecten van Nederlandse ondernemingen te ondersteunen als die een bijdrage leveren aan de Nederlandse economie. Het gaat daarbij, volgens het wetsvoorstel, om activiteiten en projecten die oplossingen bieden voor wereldwijde vraagstukken. Deze doelomschrijving richt zich in feite op de rest van de wereld en is daarmee weinig onderscheidend.

Rendement

Verder merkt de Afdeling advisering op dat onduidelijk is welk zogenoemd normrendement geldt bij de financieringsactiviteiten van Invest International. Het wetsvoorstel legt deze norm niet vast en geeft daar ook geen uitsluitsel over. Hieraan moet in de toelichting nader aandacht te worden besteed.