Samenvatting advies wetsvoorstel adviesrecht gemeenten bij schuldenbewind
De Afdeling advisering van de Raad van State heeft op 7 november 2019 advies uitgebracht over het wetsvoorstel over een adviesrecht voor gemeenten bij schuldenbewind. Het wetsvoorstel is op 1 april 2020 bij de Tweede Kamer ingediend. Daarmee is ook het advies van de Afdeling advisering van de Raad van State openbaar geworden.
Achtergrond en inhoud van het voorstel
Het wetsvoorstel bevat twee wijzigingsvoorstellen voor het schuldenbewind. Schuldenbewind is een beschermingsmaatregel die de rechtbank op verzoek kan opleggen als iemand te maken heeft met problematische schulden. Het doel is om de financiële situatie van de betrokkene te stabiliseren en te zorgen dat basisvoorzieningen, zoals huur, gas, water, licht en leefgeld worden betaald. De betrokkene zelf, zijn naaste(n), zorginstelling of de gemeente kunnen bij de rechtbank om schuldenbewind verzoeken.
Het wetsvoorstel wijzigt twee zaken rondom schuldenbewind. Ten eerste krijgen gemeenten hiervoor in concrete gevallen adviesrecht bij de rechtbank. Daarmee kunnen gemeenten hun regierol op grond van de gemeentelijke schuldhulpverlening beter uitvoeren. Dit kan voor de betrokkene leiden tot een betere afweging tussen schuldenbewind en een andere, lichtere vorm van ondersteuning door de gemeente. Op dit moment zijn gemeenten namelijk vaak niet op de hoogte van verzoeken tot schuldenbewind. Ten tweede regelt het wetsvoorstel dat schuldenbewind alleen voor bepaalde tijd kan worden ingesteld. Dat is om te voorkomen dat het bewind onnodig lang duurt.
Advies
De Afdeling is er nog niet van overtuigd dat een wettelijk en formeel adviesrecht voor gemeenten echt nodig en geschikt is. Het werkelijke probleem lijkt vooral te liggen in de informatie-uitwisseling en de samenwerking tussen gemeenten, rechtbanken en bewindvoerders. Denkbaar is dat dit probleem ook zonder adviesrecht kan worden opgelost. Op het gebied van informatie-uitwisseling en samenwerking lopen nu op diverse plekken in het land verschillende pilots. De Afdeling adviseert daarom eerst de resultaten daarvan af te wachten voordat verdere stappen worden gezet.
En zelfs al zou een adviesrecht nodig en geschikt zijn, dan nog is de vraag of dat wel proportioneel is. Op grond van dit wetsvoorstel kan de gemeente pas advies geven nadat het schuldenbewind al is ingesteld. Dan is er door allerlei betrokkenen al veel inzet, tijd en geld in gestoken. Ook bij betrokkene kan dit tot onbegrip leiden: hij dacht beschermd te zijn door een maatregel van de rechter, maar mogelijk is hij dat niet meer als de rechtbank meegaat in het gemeentelijk advies om daarvan af te zien. Bovendien is de vraag of een adviesrecht veel toevoegt, omdat een groot deel van de burgers met schuldenbewind ook op langere termijn niet in staat is om hun financiën zelf te beheren.
Dit laatste roept ook de vraag op hoe haalbaar een tijdelijk schuldenbewind voor de meeste betrokkenen is. Als dit maar een relatief kleine groep is, dan moet het wetsvoorstel de noodzaak om die tijdelijkheid wettelijk te verankeren, beter onderbouwen.
De Afdeling adviseert daarom het voorstel niet bij de Tweede Kamer in te dienen, tenzij het is aangepast.
Lees hier de volledige tekst van het advies van de Afdeling advisering en het nader rapport van de minister voor Rechtsbescherming.