Voorjaarsrapportage Begrotingstoezicht 2016: Forse beleidsinspanning nodig voor 2017

Gepubliceerd op 12 april 2016

Om de Nederlandse begroting voor 2017 aan de Europese begrotingsregels te laten voldoen, is de komende maanden nog een forse beleidsinspanning nodig. Het structureel saldo voldoet volgens de ramingen van het Centraal Planbureau (CPB) voor de jaren 2016 en 2017 op dit moment nog niet aan de Europese begrotingsregels. Datzelfde geldt voor 2017 ook ten aanzien van de ontwikkeling van de overheidsuitgaven. De regering geeft evenwel aan binnen de marges van de Europese begrotingsafspraken te zullen blijven door de nationale, reguliere begrotingssystematiek toe te passen.

Dit is te lezen in de voorjaarsrapportage Begrotingstoezicht 2016 die de Afdeling advisering van de Raad van State vandaag (12 april 2016) heeft gepubliceerd. Deze rapportage bevat een beoordeling van het jaarlijkse Stabiliteitsprogramma dat de regering vóór 1 mei aan de Europese Commissie moet uitbrengen. De Afdeling advisering is als instantie aangewezen die in Nederland het onafhankelijk toezicht houdt op de naleving van begrotingsregels die in Europa zijn afgesproken. Om de taak adequaat te vervullen, sluit de Afdeling advisering aan bij de belangrijkste momenten in de nationale begrotingscyclus. Daarom brengt zij twee keer per jaar een rapportage uit, de voorjaarsrapportage in april en de septemberrapportage rond Prinsjesdag.

Structureel saldo voldoet niet aan de Europese begrotingsregels

De Nederlandse economie groeit in 2016 en 2017 naar verwachting gestaag; de werkloosheid daalt in deze jaren beperkt. Het feitelijk begrotingstekort daalt naar 1,2% BBP (bruto binnenlands product) in 2017, maar het structureel tekort loopt in 2016 op. In zowel 2016 als 2017 overschrijdt het structureel tekort de Europese middellangetermijndoelstelling van 0,5% BBP. Op basis van de ramingen in het Centraal Economisch Plan 2016 concludeert de Afdeling advisering dat de Nederlandse begroting voor het structureel saldo niet aan de Europese begrotingsregels voldoet. Dat geldt voor 2017 evenzeer ten aanzien van de Europese uitgavenregel.

Reguliere begrotingssystematiek

De regering spreekt in het Stabiliteitsprogramma uit zich volledig te committeren aan de Europese begrotingsafspraken. Dat zou, op basis van de CPB-ramingen, inhouden dat de regering de uitgaven in 2017 met € 2,7 miljard zou verminderen en de lasten in 2017 met € 1,2 miljard zou verzwaren. Deze bedragen kunnen nog worden bijgesteld op basis van actuele gegevens. De regering geeft aan binnen de begrotingsafspraken te zullen blijven door de reguliere begrotingssystematiek toe te passen. Het handhaven van deze begrotingssystematiek blijft volgens haar onverminderd het uitgangspunt. Omdat de regering in het Stabiliteitsprogramma geen inzicht biedt op welke wijze zij hieraan concreet invulling zal geven, kan de Afdeling advisering hierover echter nog geen oordeel uitspreken. De informatie in het Stabiliteitsprogramma over de afgelopen periode suggereert dat er de komende tijd nog een forse beleidsinspanning nodig is.

Veel (internationale) onzekerheden

De huidige ramingen zijn met relatief veel (internationale) onzekerheden omgeven. Risico’s zijn volgens het Centraal Planbureau bovendien vooral neerwaarts. Daar komt bij dat de Nederlandse begroting relatief gevoelig is voor conjuncturele schokken. Door nu adequate maatregelen te nemen om aan de Europese begrotingsregels te voldoen, is er in de toekomst meer (budgettaire) ruimte voor afwegingen tussen enerzijds nieuwe maatschappelijke opgaven en anderzijds de wenselijkheid om speelruimte te creëren voor moeilijkere jaren. De onzekerheden geven het belang aan om in het begrotingsbeleid voldoende manoeuvreerruimte te hebben, aldus de Afdeling advisering.

Lees hier (pdf, 377 kB) de voorjaarsrapportage Begrotingstoezicht 2016.