Stikstof

Op 18 december 2024 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak twee uitspraken gedaan over de natuurvergunningen die het college van gedeputeerde staten van Noord-Brabant heeft verleend aan destructiebedrijf Rendac in Son en Breugel en aan de Amercentrale van RWE in Geertruidenberg. Met deze uitspraken wijzigt de Afdeling bestuursrechtspraak haar rechtspraak over intern salderen bij de beoordeling van de gevolgen van projecten voor de natuur. In de kern komt het erop neer dat intern salderen niet meer mag worden betrokken in de zogenoemde voortoets, dus bij de vraag of een natuurvergunning voor een project nodig is. Intern salderen mag wel worden betrokken bij de vraag of een natuurvergunning voor een project kan worden verleend. De mogelijkheden voor het intern salderen worden hierdoor beperkt.

Op 2 oktober 2024 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak een einduitspraak gedaan over het project ViA15. De A15 in de regio Arnhem mag worden doorgetrokken en de A12 en A15 mogen worden verbreed. Hiermee is een einde gekomen aan een lange juridische procedure. In de derde tussenuitspraak van maart 2024 oordeelde de Afdeling bestuursrechtspraak al dat het tracébesluit bijna in orde was, maar dat de minister van Infrastructuur en Waterstaat nog wel een nadere onderbouwing moest geven voor de inzet van het zogenoemde extern salderen. Deze nadere onderbouwing toereikend is. Daarmee is het tracébesluit na zeven jaar definitief. Er werden in totaal drie tussenuitspraken gedaan. Na de eerste tussenuitspraak van 20 januari 2021 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak op 5 april 2023 een tweede tussenuitspraak gedaan in de zaak over het tracébesluit ViA15. Met de tweede tussenuitspraak stond vast dat de stikstofberekening die aan de passende beoordeling voor het tracébesluit ViA15 ten grondslag ligt, in orde is.

Op 2 oktober 2024 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak uitspraak gedaan over een natuurvergunning voor enkele woningen in Callantsoog. De vergunning is verleend  op basis van het stikstofregistratiesysteem, het SSRS. Voorwaarde voor het systeem is dat er eerst stikstofruimte wordt vrijgemaakt door maatregelen die de stikstofneerslag verminderen voordat er vergunningen worden verleend. De verlaging overdag van de maximumsnelheid op autosnelwegen naar 100 km/u is de maatregel die het snelst stikstofruimte oplevert. Naar het oordeel van de Afdeling bestuursrechtspraak stond het positieve effect van de snelheidsmaatregel echter niet vast. Dat betekent dat ook niet vaststond dat de vermindering van de stikstofneerslag door de snelheidsmaatregel die in het SSRS voor het Natura 2000-gebied Duinen Den Helder-Callantsoog is opgenomen, was verwezenlijkt. De natuurvergunning is daarom vernietigd.

Op 4 september 2024 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak uitspraak gedaan in een zaak over een natuurvergunning voor een varkenshouderij met een biologische luchtwasser. Naar het oordeel van de Afdeling bestuursrechtspraak staat niet vast dat met de regels die het provinciebestuur heeft gesteld over de werking, het onderhoud en het toezicht op de werking van de combiluchtwassers de ammoniakreductie waarvan in de toegepaste emissiefactoren wordt uitgegaan,  wordt gehaald. En als er geen zekerheid bestaat dat de uitbreiding van de varkenshouderij het nabijgelegen Natura 2000-gebied niet zal aantasten, dan mag de natuurvergunning niet worden verleend.

Op 28 februari 2024 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak uitspraak gedaan in drie handhavingszaken over activiteiten van PAS-melders. Naar het oordeel van de Afdeling bestuursrechtspraak hebben provincies tot medio 2025 ruimte om af te zien van handhaving tegen activiteiten van PAS-melders. Maar dan moeten zij wel motiveren dat er een redelijk evenwicht is tussen de belangen van PAS-melders aan de ene kant en het natuurbelang aan de andere kant.

Op 16 augustus 2023 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak in een einduitspraak geoordeeld dat het Porthos-project mag doorgaan. De minister van Economische Zaken en Klimaat en de minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening hebben op basis van objectieve gegevens aangetoond dat uitgesloten is dat het project acht omliggende Natura 2000-gebieden aantast.

Op 5 juli 2023 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak in drie uitspraken geoordeeld dat de races op Circuit Zandvoort door kunnen gaan. De drie zaken gingen over de natuurvergunning en twee ontheffingen die de provincie Noord-Holland verleende voor het circuit. Enkele natuur- en milieuorganisaties zijn het niet eens met die besluiten en waren daartegen in hoger beroep gekomen bij de Afdeling bestuursrechtspraak.

Op 5 april 2023 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak geoordeeld dat voor het berekenen van stikstof uitgegaan mag worden van een zogenoemde rekenafstand van 25 kilometer. Naar het oordeel van de Afdeling bestuursrechtspraak is overtuigend gemotiveerd dat de maximale afstand waarbinnen voor een individueel project nog die wetenschappelijke betrouwbare stikstofberekeningen kunnen worden gedaan, 25 kilometer is.

Op 2 november 2022 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak geoordeeld dat de bouwvrijstelling stikstof niet voldoet aan het Europese natuurbeschermingsrecht. De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State kan daardoor niet anders dan constateren dat die bouwvrijstelling niet gebruikt mag worden bij bouwprojecten. Hoewel de bouwvrijstelling daarmee van tafel is, betekent dat niet dat er nu een algehele bouwstop geldt. Net als in de situatie vóórdat de bouwvrijstelling werd ingevoerd, moet per project onderzoek worden gedaan naar de mogelijke gevolgen van de uitstoot van stikstof.

Op 12 oktober 2022 is uitspraak gedaan over hoe de stikstofuitstoot van koeien in de wei beoordeeld moet worden. Daar is tot nu toe veel onduidelijkheid over. De rechtbank Midden-Nederland deed daarover in september 2021 een eerdere uitspraak. In hoger beroep oordeelt de Afdeling bestuursrechtspraak dat het weiden van koeien geen negatieve gevolgen voor de natuur heeft als de toename van stikstofuitstoot van koeien in de wei weggestreept kan worden tegen een afname van de stikstofuitstoot doordat minder stalmest wordt uitgereden.

Op 7 september 2022 deed de Afdeling bestuursrechtspraak drie uitspraken over natuurvergunningen voor emissiearme stallen van drie melkveehouders in de provincie Utrecht. Naar het oordeel van de Afdeling bestuursrechtspraak is het onzeker of emissiearme melkveestallen in de praktijk doen wat ze beloven, terwijl zekerheid volgens Europese natuurbeschermingsregels wel vereist is bij het verlenen van natuurvergunningen.

Op 24 november 2021 deed de Afdeling bestuursrechtspraak een uitspraak over de Noord-Brabantse inpassingsplannen voor de Gebiedsontwikkeling Oostelijke Langstraat. In die uitspraak komen de voorwaarden voor de ‘externe saldering’ aan de orde.

Op 20 januari 2021 deed de Afdeling bestuursrechtspraak een uitspraak over het tracébesluit A15/A12 Ressen-Oudbroeken (ViA15). Die uitspraak gaat in op de zogenoemde afkap van 5 kilometer in het SRM2-rekenmodel waarmee de stikstofgevolgen van wegverkeer worden berekend.

Op 20 januari 2021 deed de Afdeling bestuursrechtspraak een uitspraak over de omstandigheden die een rol spelen bij het intrekken van natuurvergunningen.

Op 9 september 2020 bevestigde de Afdeling bestuursrechtspraak haar eerdere uitspraak van 29 mei 2019 dat een vergunning voor melkveehouderij ook betrekking moet hebben op het weiden van dat melkvee.

Op 4 maart 2020 oordeelde de Afdeling bestuursrechtspraak dat de nieuwe overnachtingshaven Spijk bij Lobith mag worden aangelegd. Er is een zogenoemde ADC-toets uitgevoerd. Daarnaast is de beperkte toename van stikstofuitstoot niet van merkbare invloed op de natuurgebieden in de omgeving.

In een uitspraak van 24 juli 2019 gaf de Afdeling bestuursrechtspraak groen licht voor de verbreding van de Kempenbaan-West in Veldhoven en een nieuwe aansluiting op de rijksweg A67. Ook in deze zaak is de zogenoemde ADC-toets succesvol doorlopen.

Op 29 mei 2019 oordeelde de Afdeling bestuursrechtspraak dat het Programma Aanpak Stikstof (PAS) niet gebruikt mag worden om toestemming te geven voor activiteiten die extra stikstofuitstoot veroorzaken. Het PAS voldoet niet aan de natuurbeschermingsregels in de Europese Habitatrichtlijn. Daarom mag de overheid daar geen gebruik meer van maken.