Raad van State in advies over Miljoenennota 2014: twijfel of omvang en tempo van maatregelen voldoende zijn

Gepubliceerd op 17 september 2013

​De oplopende kosten in de zorg en de sociale zekerheid dreigen ten opzichte van de economische groei en andere dringende overheidsuitgaven disproportioneel te worden. Zij belemmeren het daadwerkelijk aanpakken van andere problemen. De regering onderkent deze problematiek in de Miljoenennota 2014 en geeft aanzetten tot het aanpakken van deze uitgavenontwikkeling. Er is echter 'gerede twijfel of deze aanzetten tijdig en voldoende zullen zijn'. Het bieden van een helder en reëel zicht op onvermijdelijke verdere aanpassingen van collectieve uitgaven is de enige begaanbare weg naar perspectief en daarmee naar herstel van vertrouwen.

Advies

Dit schrijft de Afdeling advisering van de Raad van State in haar advies over de ontwerp-Miljoenennota 2014. Jaarlijks geeft de Raad van State als onafhankelijk adviseur van de regering zijn oordeel over de plannen van de regering voor de rijksbegroting van het komende jaar.

Maatregelen wellicht te beperkt en te traag

De samenhang tussen de aanzienlijk geringere economische groei, het voortduren van een substantieel financieringstekort en de omvang van de staatsschuld zorgen voor een verdere opwaartse dynamiek van het niveau van de staatsschuld. Een dergelijke ontwikkeling is niet houdbaar. Met name de collectieve uitgaven aan zorg en sociale zekerheid moeten meer in overeenstemming worden gebracht met de lagere groeiverwachtingen voor de Nederlandse economie, omdat die uitgaven andere uitgaven en investeringen dreigen te verdringen. De regering heeft op een reeks van terreinen maatregelen in gang gezet, maar de vraag rijst of deze maatregelen, gelet op de omvang van de problemen en de urgentie van de situatie, niet te beperkt zijn en te traag worden doorgevoerd, aldus de Raad van State. Hierdoor bestaat het risico dat telkens opnieuw aanvullende maatregelen moeten worden doorgevoerd, waaronder lastenverzwaringen met negatieve bij-effecten.

Helder en reëel zicht

Grote veranderingen in de publieke voorzieningen die de komende jaren onvermijdelijk zijn, kunnen alleen verantwoord en effectief worden doorgevoerd als deze bestendig, systematisch en consistent zijn. Tegen deze achtergrond vraagt de Raad van State aandacht voor een meer fundamentele koerswijziging: meer selectiviteit en een niveau van collectieve voorzieningen dat wél structureel te handhaven is. Daartoe zou zicht moeten worden geboden op het type voorzieningen dat de overheid ook op langere termijn zal kunnen blijven bieden. De aanvullende maatregelen die hiervoor nodig zijn, zullen nog meer vragen van de burgers. De Raad van State beseft dat dit geen gemakkelijke boodschap is. Toch is het bieden van een helder en reëel zicht op onvermijdelijke verdere aanpassingen van collectieve uitgaven en lasten de enige begaanbare weg naar perspectief en daarmee naar herstel van vertrouwen.

Lees hier het volledige advies van de Raad van State en de reactie van de minister van Financiën op het advies.